روش مشاهده طبیعییکی از روشهای تحقیق در روانشناسی، روش مشاهده طبیعی (Case study) است؛ در این روش، مشاهدهگر، صرفا با دقت نظر، رفتار موجود زنده را مشاهده میکند و هیچگونه مداخلهای در رفتار ندارد. در اکثر دانشها، حقیقت با بهکارگیری روشهای علمی (Scientific methods) به دست میآید. البته روشهای پژوهشی آنها یکسان نیستند بلکه هر دسته از آنها به روش خاص خود تحقیق میشوند. روانشناسی نیز که یکی از پردامنهترین و کوشاترین علوم انسانی است، دارای روش علمی خاص خود است و همین روش علمی است که به کار میآید تا مطالعه علم رفتار را از دشواری برهاند. آنچه علم را تعریف میکند موضوع تحقیق آن نیست بلکه روش تحقیق آن است. علمی بودن یا نبودن رویکرد مهم است. در انتخاب شیوه پژوهش، روشهایی وجود دارد که در کسب، طبقهبندی، کاربرد و ارزش اطلاعات از لحاظ توانایی تشخیص متفاوتند. [۱]
عظیمی، سیروس، اصول روانشناسی عمومی، تهران، دهخدا، چاپ دهم، ص۴۰.
۱ - توضیح اجمالیروش مشاهده طبیعی (Case study) یکی از روشهای تحقیق در روانشناسی است. مطالعه رفتار موجود زنده در وضع کاملا طبیعی انجام میگیرد. آزمایشگر نباید هیچگونه مداخلهای در وقوع رفتار داشته باشد، بلکه همچون ناظری تیزبین چگونگی و دگرگونیهای رفتار را گزارش میکند. چون روش مشاهده طبیعی مستلزم دقت نظر و برداشت درست از رفتار در موقعیت طبیعی است، گاهی زمانی طولانی به خود اختصاص میدهد؛ مانند مطالعه رفتار کودک طی دوازده سال. اگر مشاهده با دقت و بدون پیشداوری بهعمل آید میتوان از آن فرضیه ساخت و نیز آن را در اوضاع مشابه تعمیم داد. روش مشاهده طبیعی را نمیتوان در همه آزمایشهای روانشناسی بهکار برد زیرا مطالعه برخی از رفتارها از راه کنترل و آزمایش نتیجهبخش است. [۲]
پارسا، محمد، زمینه نوین روانشناسی، تهران، بعثت، چاپ بیست و یکم، ص۱۶-۲۸.
۲ - پانویس
۳ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «روشهای تحقیق در روانشناسی »، تاریخ بازیابی ۹۷/۱۲/۱۵. |