دونالد اولدینگ هبدونالد اولدینگ هب (۱۹۰۴-۱۹۸۵ م)، روان‌شناس نامدار اهل کانادا بود. او را در کنار تولمن و گشتالتی‌ها جزء مکتب شناخت‌گرایان طبقه‌بندی می‌کنند. اگرچه نظریه یادگیری او را در چارچوب رفتارگرایی و مبتنی بر اصول تداعی‌نگری تبیین می‌کنند. ۱ - معرفی اجمالیدونالد اولدینگ هب، روان‌شناس نامدار در ۲۲ ژوئیه سال ۱۹۰۴ در چستر (Chester) استان نوااسکوتیای (Nova Scotia) کانادا متولد شد، پدر و مادر او هر دو پزشک بودند. هب، در سال ۱۹۲۵ درجه لیسانس (B. A) خود را از دانشگاه دال‌هوزی در‌هالی‌فکس (Halifax) استان نوااسکوتیا با حداقل میانگین قبولی دریافت کرد. از آنجا که هب یکی از آفرینند‌ه‌ترین پژوهشگران در رشته روانشناسی است، میانگین نمرات دوره لیسانس او، در این‌باره، هیچ‌گونه ارزش پیش‌بینی کننده‌ای نداشته است. هب، پس از فارغ‌التحصیلی، در یک مدرسه روستایی محل تولدش به تدریس پرداخت. در ۲۳ سالگی آثار فروید (Sigmund Freud) را مطالعه کرد و نتیجه گرفت که روانشناسی امکان پیشرفت زیادی برای او فراهم خواهد آورد. از آنجا که رئیس گروه روانشناسی در دانشگاه مک‌گیل در مونترآل یکی از دوستان مادر هب بود، به رغم نمرات بسیار ضعیف دوره لیسانس، او به عنوان دانشجوی دوره تحصیلات فوق‌لیسانس پذیرفته شد. [۱]
هرگنان، بی. آر. و اُلسون، میتو اچ، مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دانا، ۱۳۷۴، ص۵۰۸.
هب در ایام تحصیل خود در دانشگاه مک‌گیل با روش پاولفی آموزش دید و پس از نوشتن رساله‌اش درباره کارهای پاولف (Ivan Petrovitch Pavlov)، در سال ۱۹۳۲ به اخذ درجه فوق‌لیسانس (M. A) نائل آمد. با این حال، هب در روانشناسی پاولفی محدودیت‌هایی می‌دید و به اهمیت آن چندان اعتماد نداشت. زمانی که هنوز در دانشگاه مک‌گیل بود، کتاب روانشناسی گشتالت کهلر (Wolfgang Kohler)، و کارهای لشلی (Lashley) درباره فیزیولوژی مغز را مطالعه کرد، و به آن‌ها علاقه‌مند شد. در ۱۹۳۴ تصمیم گرفت تحصیلات خود را در دانشگاه شیکاگو ادامه دهد، و در آنجا با لشلی کار کرد و در یک درس سیمنار دانشجوی کهلر بود. [۲]
هرگنان، بی. آر. و اُلسون، میتو اچ، مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دانا، ۱۳۷۴، ص۵۰۹.
او سپس به دانشگاه هاروارد رفت و در ۳۲ سالگی [۳]
لفرانسو، گی آر، نظریه‌های یادیگری انسان، سیدیحیی محمدی، تهران، روان، ۱۳۸۵، چاپ دوم، ص۱۶۶.
در سال ۱۹۳۶ درجه دکتری (PH. D) خود را از هاروارد گرفت و یک سال دیگر در آنجا به عنوان دستیار آموزش و پژوهش باقی ماند. [۴]
هرگنان، بی. آر. و اُلسون، میتو اچ، مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دانا، ۱۳۷۴، ص۵۱۰.
۲ - آثار و افتخاراتکتب، مقالات، افتخارات و جوایز علمی دریافت شده توسط هب ۱. سازمان رفتار؛ در سال ۱۹۴۹ منتشر شد. ۲. روانشناسی؛ که کتاب درسی بود. ۳. دریافت مدال وارن (اهدایی انجمن روان‌شناسان تجربی)؛ که‌هال نیز آن را دریافت کرده بود. ۴. جایزه خدمات برجسته علمی که پیاژه نیز آن رادریافت کرده بود. و تعداد زیادی از دیگر مدراک افتخاری و مقاله مهم. [۵]
هرگنان، بی. آر. و اُلسون، میتو اچ، مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دانا، ۱۳۷۴، ص۱۶۶.
۳ - مکتب روان‌شناختی مورد تعلقهب را در کنار تولمن و گشتالتی‌ها جزء مکتب شناخت‌گرایان طبقه‌بندی می‌کنند. [۶]
مانند: لفرانسو، گی آر، نظریه‌های یادیگری انسان، سیدیحیی محمدی، تهران، روان، ۱۳۸۵، چاپ دوم، ص۱۶۴.
اگرچه نظریه یادگیری او را در چارچوب رفتارگرایی و مبتنی بر اصول تداعی‌نگری تبیین می‌کنند. [۷]
کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روانشناسی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم، ص۱۵۶.
۴ - نظریات و ابتکارات عملینظریهها و آراء خاص تربیتی و آموزشی از هب نقل شده است: ۴.۱ - نظریه یادگیری عصبشناختیدر چارچوب رفتارگرایی، هب یک نظریه عصب‌شناختی از فرآیندهای ادراکی و مبتنی بر اصول تداعی‌نگری ارائه کرد، از نظر وی ادارک آموختنی است. با طرد نظریه میدانی در روانشناسی گشتالت در مورد فعالیت کورتکسی، هب اعلام می‌کند که یک ناحیه خاص کارکردی در کورتکس وجود دارد که یادگیری ادارکی را کنترل می‌کند. پیشْ‌فرض اصلی او مجموعه‌ای سلولی است که یک گروه از نورون‌های کورتکسی هستند. از طریق یادگیری، این نورون‌ها از لحاظ کارکردی با یکدیگر ارتباط می‌یابند و از طریق تمرین اجتماعی سلولی رشد می‌کنند. وقتی یک رشته از اجتماع سلول‌ها برانگیخته می‌شود، یک فرآیند تفکر یا توالی مرحله‌ای ایجاد می‌شود. برقراری اجتماع سلول‌ها و توالی مرحله‌ای مربوط به آن‌ها گام مقدماتی در یادگیری است. همین نظریه پیچیده هب از ادراک، نقش یادگیری را در ادراک توجیه می‌کرد. [۸]
کریمی، یوسف، تاریخچه و مکاتب روانشناسی، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۵، چاپ هفتم، ص۱۵۶.
در فاصله زمانی این صدور محرک و صدور پاسخ، چه اتاقی رخ می‌دهد؟ او با عبارت "فرآیندهای ذهنی عالی" به این سوال پاسخ می‌دهد. وی این فرآیندها را فعالیت‌هایی می‌د‌اند که میانجی پاسخ‌ها می‌شوند و محرک‌ها و پاسخ‌ها را متصل می‌کنند که از دیدگاه یک فرد عادی، این فرآیندها به صورت "تفکر" تجربه می‌شود. اما هب این فرآیندها را بر اساس رویدادهای عصبی- شناختی درک و توصیف کرد. این عقیده اساس نظریه یادگیری او را تشکیل می‌دهد. [۹]
لفرانسو، گی آر، نظریه‌های یادیگری انسان، سیدیحیی محمدی، تهران، روان، ۱۳۸۵، چاپ دوم، ص۱۶۶-۱۶۴.
۴.۲ - نفی مشق اضافه جهت تمریننفی مشق اضافه جهت تمرین و تجویز استفاده از تنبیه بدنی! یکی دیگر از نظریه‌ها و آراء هب است. وی در حالی که به تحصیلات تکمیلی اشتغال داشت، به تدریس در مدرسه ابتدایی ادامه داد و علاقه شدیدی به اصلاح روش‌های آموزشی داشت. او در این‌باره چندین آزمایش موفقیت‌آمیز انجام داد. در یکی از این آزمایش‌ها نتیجه گرفت که کار اضافی مدرسه نباید به صورت تنبیه به کار رود زیرا این کار در دانش‌آموزان نگرش منفی نسبت به مدرسه ایجاد می‌کند. چرا که او فکر می‌کرد نوعی تنبیه برای حفظ نظم ضروری است، به جای دادن کار اضافی، به تنبیه ملایمی که با شلاق زدن به کف دست دانش‌آموزان صورت می‌گرفت اکتفا می‌کرد. [۱۰]
هرگنان، بی. آر. و اُلسون، میتو اچ، مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دانا، ۱۳۷۴، ص۵۰۹-۵۰۸.
۴.۳ - کل‌گرایی در عملکرد مغزهب در سال ۱۹۳۷، به مؤسسه عصب‌شناسی مونترال رفت تا با طرح معروف مغز، ویلدر پنفیلد (Wilder Penfield)، کار کند. وظیفه هب این بود که وضعیت روان‌شناختی بیماران را، پس از عمل جراحی، مطالعه نماید. آنچه هب را به تعجب زیاد واداشت این یافته او بود که پس از برداشتن مقدار قابل ملاحظه‌ای از بافت قطعه پیشانی مغز، هیچ نوع کاستی در هوش بیماران دیده نشد، و حتی در بعضی موارد مقداری افزایش در هوش این افراد نیز مشاهده گردید. در بعضی موارد میزان بافت از دست رفته ۲۰/۰ بود. این مشاهدات مفهوم جعبه تقسیم مغز را با مشکلات بیشتری مواجه ساختند و این نظر را که مغز به صورت یک کل عمل می‌کند مورد حمایت قرار داد. [۱۱]
هرگنان، بی. آر. و اُلسون، میتو اچ، مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری، علی‌اکبر سیف، تهران، دانا، ۱۳۷۴، ص۵۱۱
۵ - پانویس
۶ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «دونالد اولدینگ هب»، تاریخ بازیابی ۹۷/۱۲/۱۴. رده‌های این صفحه : اساتید علوم روانشناسی | روان‌شناسان آموزشی | روان‌شناسان اجتماعی | روان‌شناسان قرن 20 (میلادی)
|