خرجهخرجه، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و از الفاظ مدح راوی به شمار می‌آید. ۱ - توضیح اصطلاحیکی از الفاظ مدح در کتب علوم حدیث اصطلاح "خرجه" و " تخرج علیه" است. "تخریج" مصدر "خرّج" در علم رجال، حدیث، اصول و فقه به کار رفته است. ۱.۱ - کاربرد در رجال۱- در علم رجال آخرین شیخ راوی بودن را تخریج می‌گویند. آن گاه که طالب حدیث به حد نصاب علمی لازم رسید و دوران دانش آموزی را نزد آخرین شیخ تمام کرده گفته می‌شود "خرجه" یعنی شیخ او را فارغ التحصیل کرد و «تخرج علیه» یعنی طالب حدیث نزد او فارغ التحصیل شد. درباره ابوعمر کشی آمده است، با عیاشی مصاحبت کرد و از علم او فرا گرفت و "تخرج علیه" یعنی نزد او فارع التحصیل شد. و در مورد احمد بن محمد بن عمران بن موسی ابو الحسن معروف به ابن جندی استاد ابوالعباس نجاشی آمده است "خرجه" یعنی نجاشی را فارغ التحصیل کرد و از جمله شیوخ زمان خود قرار داد. ۱.۲ - کاربرد در حدیث۲- در اصطلاح محدثان "تخرج متن الحدیث" به معنای نقل موضع حاجت از حدیث است در مقابل "اخراج" که نقل تمام حدیث می‌باشد. "تخرج الحدیث" به معنای استخراج حدیث از کتب حدیثی به سند صحیح تر و متن محکم تر است. ۱.۳ - کاربرد در فقه و اصول۳- در اصطلاح علم اصول و فقه "تخریج" همان تنقیح مناط است. ۱.۴ - کاربرد دیگر۴- در بیشتر مواقع بعد از نوشتن حدیث عبارت "خرّجه فلان" به کاربرده می‌شود یعنی "فلان شخص آن را ذکر کرده است". لازم به ذکر است آن‌چه موجب گشته "خرّجه" و "تخرّج علیه" در عداد الفاظ مدح قرار گیرد معنای اول است. [۳]
درایة الحدیث، ص۲۳.
[۶]
مستدرکات مقباس الهدایه، ج۶، ص۲۶۳-۲۶۴.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «خرجه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۹/۸. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
|