حد تخصیصآخرین حدّ مجاز تخصیص یک عام را حد تخصیص گویند. ۱ - تعریفحد تخصیص، به معنای آخرین حد تخصیص زدن یک عام است که در نزد عرف و اهل زبان مجاز و مورد پسند می‌باشد؛ به بیان دیگر، حد تخصیص به معنای بیشترین تعداد از افراد خاص است که در یک تخصیص می‌توان از تحت شمول حکم عام خارج نمود، به گونه‌ای که خروج بیش از آن، نزد عرف و اهل زبان غلط و ناپسند بوده و به استهجان تخصیص منجر می‌گردد. ۲ - اختلاف علمادرباره حد تخصیص، میان علما اختلاف وجود دارد: ۱. بعضی هم چون مرحوم «سید مرتضی»، «شیخ طوسی» و «ابن زهره» معتقدند عام را تا زمانی که حتی یک فرد تحت آن باقی بماند، می‌توان تخصیص زد؛ ۲. بعضی، باقی ماندن سه فرد و برخی دو فرد را در تحت عام آخرین حد تخصیص دانسته‌اند؛ ۳. بسیاری معتقدند تا اندزه‌ای می‌توان عام را تخصیص زد که تعداد افراد باقی مانده در تحت آن، نزدیک به تعداد کل افراد عام باشد. [۲]
مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، محمدی، ابوالحسن، ص۸۱.
[۳]
اصول الفقه، زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، ج۲، ص۲۵۲.
[۵]
تحریر المعالم، مشکینی، علی، ص۱۱۰.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۱۲، برگرفته از مقاله «حد تخصیص». |