حال اسنادمحدوده زمانی اسناد مشتق به ذات را حال اسناد می گویند. ۱ - حال در مشتقدر بحث مشتق از سه " حال " گفت وگو می‌شود: ۱ حال اسناد یا حال نسبت؛ ۲ حال تلبس؛ ۳ حال نطق. ۲ - مراد از حال اسنادمراد از حال اسناد یا نسبت، زمان مورد نظر متکلم در نسبت دادن مشتق به ذات است. حال اسناد می تواند گذشته، حال و یا آینده باشد، اما غالباً حال اسناد همان حال نطق و تکلّم است؛ برای مثال، در جملات " زید ضاربٌ "، " زید ضاربٌ امس " و " زیدٌ ضاربٌ الآن " حال اسناد، به ترتیب، زمان حال، گذشته و حال می باشد. در مشتقات، بحث به لحاظ حال اسناد و نسبت است، نه حال تلبس ( حال اتصاف ذات به مبدأ ). ۳ - حقیقت یا مجاز بودن اسناددر این که آیا اسناد مبدأ به ذات در زمان حال به سبب اتصاف ذات به مبدأ در گذشته، حقیقت است یا مجاز، میان اصولی‌ها اختلاف است. [۲]
شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۱.
[۳]
سیری کامل دراصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۲، ص۵۷۹.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۸۹، برگرفته از مقاله «حال اسناد». |