تعاون بر گناه (قرآن)بر اساس آیات قرآن، هر گونه تعاون و همکاری در انجام هر گناه و نیز هر گونه تعاونی که باعث شود، حقوق دیگران مورد تجاوز قرار بگیرد، حرام است. در این مقاله آیات مرتبط با تعاون بر گناه معرفی می‌شوند. ۱ - تعاون بنی‌اسرائیل بر گناههمكارى و تعاون گروهى از بنی‌اسرائیل، در قتل و اسارت يكديگر، حرام و گناه در آيين آنان: «ثُمَّ انتُم هؤُلاءِ تقتُلون انفُسكُم وتُخرِجون فريقًا مِنكُم مِن دِيرِهِم تظهرون عليهِم بِالاثمِ والعُدونِ وان يأتوكُم اسرى تُفدوهُم وهُومُحرَّمٌ عليكُم اخراجُهُم افتُؤمِنون بِبعضِ الكِتبِ وتكفُرون بِبعضٍ ...؛ اما این شما هستید که یکدیگر را می‌کشید و جمعی از خودتان را از سرزمینشان بیرون می‌کنید؛ و در این گناه و تجاوز، به یکدیگر کمک می‌نمایید؛ (و اینها همه نقض پیمانی است که با خدا بسته‌اید) در حالی که اگر بعضی از آنها به صورت اسیران نزد شما آیند، فدیه می‌دهید و آنان را آزاد می‌سازید! با اینکه بیرون ساختن آنان بر شما حرام بود. آیا به بعضی از دستورات کتاب آسمانی ایمان می‌آورید، و به بعضی کافر می‌شوید؟!....» ۲ - تعاون اهل ایمان بر گناهحرمت تعاون اهل ایمان با يكديگر، بر اساس گناه: «يايُّهَا الَّذين ءامنوا ... وتعاونوا عَلَى البِرّ والتَّقوى ولا تعاونوا عَلَى الاثمِ والعُدونِ واتَّقوا اللَّه انَّ اللَّه شديدُ العِقاب؛ای کسانی که ایمان آورده‌اید!... و (همواره) در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید! و (هرگز) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!» نهى، بر حرمت دلالت مى‌كند. ۳ - آثار تعاون بر گناهآثار تعاون برگناه عبارتند از: ۳.۱ - ذلت دنیاییتعاون بر گناه، سبب گرفتارى به ذلّت دنيايى: «ثُمَّ انتُم هؤُلاءِ تقتُلون انفُسكُم وتُخرِجون فريقًا مِنكُم مِن دِيرِهِم تظهرون عليهِم بِالاثمِ والعُدونِ وان يأتوكُم اسرى تُفدوهُم وهُومُحرَّمٌ عليكُم اخراجُهُم افتُؤمِنون بِبعضِ الكِتبِ وتكفُرون بِبعضٍ فما جزاءُ من يفعلُ ذلِك مِنكُم الّا خِزىٌ فِى الحيوةِ الدُّنيا ...؛ اما این شما هستید که یکدیگر را می‌کشید و جمعی از خودتان را از سرزمینشان بیرون می‌کنید؛ و در این گناه و تجاوز، به یکدیگر کمک می‌نمایید؛ (و اینها همه نقض پیمانی است که با خدا بسته‌اید) در حالی که اگر بعضی از آنها به صورت اسیران نزد شما آیند، فدیه می‌دهید و آنان را آزاد می‌سازید! با اینکه بیرون ساختن آنان بر شما حرام بود. آیا به بعضی از دستورات کتاب آسمانی ایمان می‌آورید، و به بعضی کافر می‌شوید؟! برای کسی از شما که این عمل (تبعیض در میان احکام و قوانین الهی) را انجام دهد، جز رسوایی در این جهان، چیزی نخواهد بود....» ۳.۲ - مجازات الهیتعاون بر گناه، سبب گرفتارى به مجازات سخت خداوند: ۱. «ثُمَّ انتُم هؤُلاءِ تقتُلون انفُسكُم وتُخرِجون فريقًا مِنكُم مِن دِيرِهِم تظهرون عليهِم بِالاثمِ والعُدونِ وان يأتوكُم اسرى تُفدوهُم وهُومُحرَّمٌ عليكُم اخراجُهُم افتُؤمِنون بِبعضِ الكِتبِ وتكفُرون بِبعضٍ فما جزاءُ من يفعلُ ذلِك مِنكُم الّا خِزىٌ فِى الحيوةِ الدُّنيا ويَوم‌القِيمةِ يُردُّون الى اشدّ العذابِ وما اللَّهُ بِغفِلٍ عمّا تعملون؛ اما این شما هستید که یکدیگر را می‌کشید و جمعی از خودتان را از سرزمینشان بیرون می‌کنید؛ و در این گناه و تجاوز، به یکدیگر کمک می‌نمایید؛ (و اینها همه نقض پیمانی است که با خدا بسته‌اید) در حالی که اگر بعضی از آنها به صورت اسیران نزد شما آیند، فدیه می‌دهید و آنان را آزاد می‌سازید! با اینکه بیرون ساختن آنان بر شما حرام بود. آیا به بعضی از دستورات کتاب آسمانی ایمان می‌آورید، و به بعضی کافر می‌شوید؟! برای کسی از شما که این عمل (تبعیض در میان احکام و قوانین الهی) را انجام دهد، جز رسوایی در این جهان، چیزی نخواهد بود، و روز رستاخیز به شدیدترین عذابها گرفتار می‌شوند. و خداوند از آنچه انجام می‌دهید غافل نیست.» ۲. «يايُّهَا الَّذين ءامنوا ... وتعاونوا عَلَى البِرّ والتَّقوى ولا تعاونوا عَلَى الاثمِ والعُدونِ واتَّقوا اللَّه انَّ اللَّه شديدُ العِقاب؛ای کسانی که ایمان آورده‌اید! ... و (همواره) در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید! و (هرگز) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!» ۴ - عوامل تعاون بر گناهعوامل تعاون بر گناه عبارتند از: ۴.۱ - تبعیض در ایمانتبعیض در ایمان، عامل تعاون بر گناه و تجاوز به ديگران: «ثُمَّ انتُم هؤُلاءِ تقتُلون انفُسكُم وتُخرِجون فريقًا مِنكُم مِن دِيرِهِم تظهرون عليهِم بِالاثمِ والعُدونِ وان يأتوكُم اسرى تُفدوهُم وهُومُحرَّمٌ عليكُم اخراجُهُم افتُؤمِنون بِبعضِ الكِتبِ وتكفُرون بِبعضٍ فما جزاءُ من يفعلُ ذلِك مِنكُم الّا خِزىٌ فِى الحيوةِ الدُّنيا ويَوم‌القِيمةِ يُردُّون الى اشدّ العذابِ وما اللَّهُ بِغفِلٍ عمّا تعملون؛ اما این شما هستید که یکدیگر را می‌کشید و جمعی از خودتان را از سرزمینشان بیرون می‌کنید؛ و در این گناه و تجاوز، به یکدیگر کمک می‌نمایید؛ (و اینها همه نقض پیمانی است که با خدا بسته‌اید) در حالی که اگر بعضی از آنها به صورت اسیران نزد شما آیند، فدیه می‌دهید و آنان را آزاد می‌سازید! با اینکه بیرون ساختن آنان بر شما حرام بود. آیا به بعضی از دستورات کتاب آسمانی ایمان می‌آورید، و به بعضی کافر می‌شوید؟! برای کسی از شما که این عمل (تبعیض در میان احکام و قوانین الهی) را انجام دهد، جز رسوایی در این جهان، چیزی نخواهد بود، و روز رستاخیز به شدیدترین عذابها گرفتار می‌شوند. و خداوند از آنچه انجام می‌دهید غافل نیست.» ۴.۲ - بیتقواییبىتقوايى، منشأ تعاون بر گناه و ترك همكارى در كارهاى نیک: «...ولا يجرِمنَّكُم ... ولا تعاونوا عَلَى الاثمِ والعُدونِ واتَّقوا اللَّه ...؛... نباید شما را وادار به تعدّی و تجاوز کند! ... و (هرگز) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید....» برخی مفسران، با ارائه مفهومی وسیع برای تعابیر «برّ» و «تقوی» و «اِثْم» و «عُدْوان»، مراد از این آیه را همکاری برای هموار ساختن راه خیر و نیکی، و بستن راه شرارت و دشمنی دانسته‌اند. در برخی منابع، مراد از تعاون در عدوان، همکاری در تعدی به حقوق مردم و سلب امنیت از جان و مال و حیثیت آنان ذکر شده است. ۵ - موانع تعاون بر گناهموانع تعاون بر گناه عبارتند از: ۵.۱ - رعایت تقواتقوای الهى، از موانع تعاون يكديگر بر گناه: «... ولا يجرِمنَّكُم ... ولا تعاونوا عَلَى الاثمِ والعُدونِ واتَّقوا اللَّه ...؛... نباید شما را وادار به تعدّی و تجاوز کند! ... و (هرگز) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید ....» ۵.۲ - توجه به کیفر الهیتوجّه به کیفر سخت خداوند، زمينه‌ساز اجتناب از تعاون بر گناه: ۱. «ثُمَّ انتُم هؤُلاءِ تقتُلون انفُسكُم وتُخرِجون فريقًا مِنكُم مِن دِيرِهِم تظهرون عليهِم بِالاثمِ والعُدونِ وان يأتوكُم اسرى تُفدوهُم وهُومُحرَّمٌ عليكُم اخراجُهُم افتُؤمِنون بِبعضِ الكِتبِ وتكفُرون بِبعضٍ فما جزاءُ من يفعلُ ذلِك مِنكُم الّا خِزىٌ فِى الحيوةِ الدُّنيا ويَوم‌القِيمةِ يُردُّون الى اشدّ العذابِ وما اللَّهُ بِغفِلٍ عمّا تعملون؛ اما این شما هستید که یکدیگر را می‌کشید و جمعی از خودتان را از سرزمینشان بیرون می‌کنید؛ و در این گناه و تجاوز، به یکدیگر کمک می‌نمایید؛ (و اینها همه نقض پیمانی است که با خدا بسته‌اید) در حالی که اگر بعضی از آنها به صورت اسیران نزد شما آیند، فدیه می‌دهید و آنان را آزاد می‌سازید! با اینکه بیرون ساختن آنان بر شما حرام بود. آیا به بعضی از دستورات کتاب آسمانی ایمان می‌آورید، و به بعضی کافر می‌شوید؟! برای کسی از شما که این عمل (تبعیض در میان احکام و قوانین الهی) را انجام دهد، جز رسوایی در این جهان، چیزی نخواهد بود، و روز رستاخیز به شدیدترین عذابها گرفتار می‌شوند. و خداوند از آنچه انجام می‌دهید غافل نیست.» ۲. «يايُّهَا الَّذين ءامنوا ... وتعاونوا عَلَى البِرّ والتَّقوى ولا تعاونوا عَلَى الاثمِ والعُدونِ واتَّقوا اللَّه انَّ اللَّه شديدُ العِقاب؛ای کسانی که ایمان آورده‌اید! ... و (همواره) در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید! و (هرگز) در راه گناه و تعدّی همکاری ننمایید! و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است!» ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۱۷۹، برگرفته از مقاله «تعاون بر گناه» |