بوصیربوصیر (ابوصیر)، نام چندین موضع در مصر است. این تعداد از آن جهت که این نام بر پرستشگاههای اوزیریس، خدای (مصری) جهان زیرین، دلالت دارد، غیرطبیعی نیست. فهرست مندرجات۲ - وجه نامگذاری بوصیر ۳ - جایگاه بوصیر ۴ - مکان بوصیر ۵ - وصف بغدادی از بوصیر ۶ - نام بوصیر دیگر ۷ - محل آخرین روزهای مروان ۸ - مکان استان بوصیریه ۹ - محل سکشست امویان ۱۰ - ادعای ادریسی در موردبوصیر ۱۱ - اثر بوصیر زمان حاضر ۱۲ - نام بوصیری دیگر ۱۳ - فهرست منابع ۱۴ - پانویس ۱۵ - منبع ۱ - بوصیر جایگاه تاپوزیریساطلاق نام ابوصیر بر حومه وسیع غرب اسکندریه یادآور آن است که این محل جایگاه تاپوزیریس ماگنا بوده است. ۲ - وجه نامگذاری بوصیربوصیر در ساحل غربی رود دِمیاط، از شاخه های نیل ، در استان غربیّة، شهر کوچکی است که در قرون وسطی با آبادی همجوارش، بَنا، مربوط بوده، ازینرو عموماً آن را بوصیر ـ بنا نوشته اند. ۳ - جایگاه بوصیراین بوصیر، که در ایام باستان شهرت داشته، اسقف نشین و مرکز اداری و حکومتی این کوره بوده است. ۴ - مکان بوصیربوصیر السّ ِدر، در کوره جیزه [۱]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۶۰، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳.
قرار دارد که اهرام معروف مصر در آن واقع است.۵ - وصف بغدادی از بوصیروصف عبداللطیف بغدادی [۲]
عبدالطیف بن یوسف عبدالطیف بغدادی، کتاب الافادة والاعتبار، ج۱، ص۴۴، چاپ احمد غسان سبانو، دمشق ۱۴۰۳/۱۹۸۳).
از این شهر، همانند آثار کشف شده در گورستان آن‌که وی ذکر کرده، سندی ممتاز است.۶ - نام بوصیر دیگربوصیر دیگری، که تا قرن دهم بوصیر ـ قوریدِس /قوریدُس [۳]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۶۰، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳.
[۴]
قدامة بن جعفر، کتاب الخراج، ج۱، ص۲۴۷، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷.
(بوصیر کوریدس)، و دست کم از قرن یازدهم بوصیراَلمَلَق نام داشته، در مدخل فَیّوم، در حاشیه غربی مصر وسطی واقع است.چون جاهای متعددی را بوصیر می‌خوانده اند، مورّخان در تعیین محل دقیق مرگ مروان دوم (حک :۷۴۴ـ۷۵۰)، آخرین خلیفه امویِ شام، با مشکل مواجه بوده اند. ۷ - محل آخرین روزهای مروانبه احتمال بسیار، مروان آخرین روزهای حیاتش را در بوصیرالملق گذرانیده، و یکی از روایات محلی نیز مؤید این احتمال است. ۸ - مکان استان بوصیریهبر حول این شهر استان کوچک و مستعجلی به نام بوصیریّه، میان استانهای أَطفیح و بَهنَسا، به وجود آمد. ۹ - محل سکشست امویانبه رغم اسناد و شواهدی که در تأیید این نظر ارائه می‌شود، گروه دیگری از نویسندگان جای شکست نهایی امویان را در بوصیر دیگری می‌دانند که در آن سوی اشمونَین، بر ساحل دیگر رود نیل، ودر حدود ۱۸۰ کیلومتری جنوب بوصیرالملق واقع است. ادعا شده که این منطقه، خاستگاه « ساحران » فرعون مصر بوده است. ۱۰ - ادعای ادریسی در موردبوصیربه گفته ادریسی [۵]
محمدبن محمد ادریسی، کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الا´فاق، ج۱، ص۱۲۴، قاهره، بی تا.
سکنه این محل در روزگار او به سحر و ساحری شهره بوده اند.۱۱ - اثر بوصیر زمان حاضرامروزه از این بوصیر اثری نیست. ۱۲ - نام بوصیری دیگرجای دیگری در استان فیوم نیز به بوصیر ـ دَفَدْنُو موسوم است. [۶]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۷۶۰، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳.
۱۳ - فهرست منابع(۱) ابن دقماق، کتاب الانتصار لواسطة عقد الامصار، بولاق ۱۳۱۰/۱۸۹۳، چاپ افست بیروت (بی تا)، قسم ۱، ص ۱۳۱، قسم ۲، ص ۱۱۵. (۲) ابن ممّاتی، کتاب قوانین الدّواوّین، چاپ عزیز سوریال عطیة، قاهره ۱۹۴۳، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/۱۹۹۲، ص ۱۱۴، ۱۱۷ـ۱۱۸. (۳) اسماعیل بن علی ابوالفداء، کتاب تقویم البلدان، چاپ رینود و دیسلان، پاریس ۱۸۴۰، ص ۱۰۷. (۴) محمد بن محمد ادریسی، کتاب نزهة المشتاق فی اختراق الا´فاق، قاهره، بی تا. (۵) عبدالطیف بن یوسف عبدالطیف بغدادی، کتاب الافادة والاعتبار، چاپ احمد غسان سبانو، دمشق ۱۴۰۳/۱۹۸۳). (۶) قدامة بن جعفر، کتاب الخراج، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷. (۷) علی بن حسین مسعودی، کتاب التنبیه و الاشراف، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۹۴، ص ۳۲۸، ۳۳۱. (۸) احمد بن علی مقریزی، کتاب المواعظ و الاعتبار فی ذکر الخطط و الا´ثار، چاپ ویه، ج ۳، ص ۱۹۴، ج ۴، ص ۷، ۱۳۹، ج ۵، ص ۹۶ـ۹۷ (که در آن مسئلة مرگ مروان بحث شده است). (۹) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳. (۱۰) احمد بن اسحاق یعقوبی، البلدان، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۹۲، ص ۳۳۱. ۱۴ - پانویس
۱۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بوصیر »، شماره۲۰۸۲. |