انتقام از ظالمان (قرآن)از انتقام‌های خداوند که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «انتقام از ظالمان» است. ۱ - انتقام خداوند در قیامتانتقام خداوند از ستمگران به خويشتن در روز قیامت: «وَ أَنْذِرِ النَّاسَ ... الَّذِينَ ظَلَمُوا ... • وَ سَكَنْتُمْ فِي مَساكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ وَ تَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنا بِهِمْ وَ ضَرَبْنا لَكُمُ الْأَمْثالَ • ... إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ ذُو انتِقامٍ • يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ .... و مردم را بترسان! ... كه ستمكاران ... آرى شما بوديد كه در منازل و كاخهاى كسانى كه به خويشتن ستم كردند، ساكن شديد؛ و براى شما آشكار شدچگونه با آنان رفتار كرديم؛ و براى شما، مثالها از سرگذشت پيشينيان زديم (باز هم بيدار نشديد)! ... چرا كه خداوند توانا و مجازات كننده است. در آن روز كه اين زمين به زمين ديگرى مبدّل مى‌شود....» برداشت، مبتنی بر این است که «یوم تبدل...» ظرف برای انتقام باشد. ۲ - حق مظلومانانتقام گرفتن از ستمگران و متجاوزان، حقّ مشروع و مسلّم ستم‌دیدگان: ۱. «إِنَّ اللَّهَ يُدافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ خَوَّانٍ كَفُورٍ • أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلى نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ؛ خداوند از كسانى كه ايمان آورده‌اند دفاع مى‌كند؛ خداوند هيچ خيانتكار ناسپاسى را دوست ندارد. به كسانى كه جنگ بر آنان تحميل گرديده، اجازه جهاد داده شده است؛ چرا كه مورد ستم قرار گرفته‌اند؛ و به يقين خدا بر يارى آنها تواناست.» ۲. «وَ لَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولئِكَ ما عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ؛ و کسی که بعد از مظلوم شدن یاری طلبد ایرادی بر او نیست.» ۳ - انتقام از حیلهگرانتهديد خداوند به انتقام گرفتن از ستمكاران بر خويشتن در برابر حيله‌گرى‌هاى آنان: «وَقَدْ مَكَرُواْ مَكْرَهُمْ وَعِندَ اللّهِ مَكْرُهُمْ وَإِن كَانَ مَكْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ • ... إِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ؛آنها نهايت مكر و نيرنگ خود را به كار زدند؛ وهمه مكرها و توطئه‌هايشان نزد خدا آشكار و بى اثر است، هر چند مكرشان چنان باشد كه كوه‌ها از جا بركنده شود. ... چرا كه خداوند توانا و مجازات كننده است.» ۴ - انتقام از اصحاب ایکهانتقام خدا از بيدادگران «ایکه» (قوم شعیب): «وَ إِنْ كانَ أَصْحابُ الْأَيْكَةِ لَظالِمِينَ • فَانْتَقَمْنا مِنْهُمْ ...؛اصحاب ايكه (قوم شعيب، صاحبان سرزمين‌هاى پر درخت) به يقين قوم ستمكارى بودند. ما آنان را مجازات كرديم....» ۵ - انتقام از اعراضکنندگانتهديد ستمگران (اعراض‌كننده از آیات الهی) به انتقام از سوى خداوند: «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآياتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْها إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ؛چه کسی ستمکارتر است از آنکس که آیات پروردگارش به او تذکر داده شده و او از آن اعراض کرده، مسلما ما از مجرمان انتقام خواهیم گرفت.» «ال» در «المجرمین» می‌تواند برای عهد و اشاره به اعراض‌کنندگان از آیات الهی باشد. ۶ - انتقام از متجاوزینظلم و تجاوز به حقوق مردم، زمينه جواز انتقام از آنان: «وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ • ... فَمَنِ اعْتَدى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ ...؛ و با آنها پيكار كنيد؛ تا فتنه و بت‌پرستى، و سلب آزادى از مردم، باقى نماند؛ و دين، مخصوص خدا گردد. پس اگر از روش نادرست خود دست برداشتند، مزاحم آنها نشويد؛ زيرا تعدّى جز بر ستمكاران روا نيست. ... و بطور كلّى هركس به شما حمله كرد، همانند حمله وى بر او حمله كنيد و از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد (و زياده‌روى ننماييد)؛ و بدانيدخدا با پرهیزگاران است.» ۷ - انتقام با قدرتانتقام از ستم‌پيشگان و سركوبى آنان، با استفاده از قدرت و تواناييها، امرى روا و پسنديده: «وَ سَكَنْتُمْ فِي مَساكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ... فَلا تَحْسَبَنَّ اللَّهَ مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسُلَهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ ذُو انتِقامٍ؛آرى شما بوديد كه در منازل و كاخهاى كسانى كه به خويشتن ستم كردند، ساكن شديد؛ ... پس هرگز گمان مبر كه خدا از وعده‌اى كه به پيامبرانش داده، تخلّف كند. چرا كه خداوند توانا و مجازات كننده است.» برداشت مزبور، از عمل خداوند و برخورد او با ظالمان حق‌ستيز استفاده مى‌شود، زيرا يكى از اوصاف خداوند، منتقم است و بى‌ترديد، انتقام خداوند براى دفاع از حق است، نه براى شخص خود، بنابراين از عمل خداوند مى‌توان آموخت كه انتقام براى حق، عملى نيكو است. ۸ - پانویس۹ - منبعمرکز فرهنگ ومعارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۱۱۰، برگرفته از مقاله «انتقام از ظالمان». مرکز فرهنگ ومعارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۹، ص۳۰۰، برگرفته از مقاله «انتقام از ظالمان». |