امامزاده اخرس بن موسی (مزار)مزار امامزاده اخرس بن موسی (علیه‌السلام) زیارتگاهی در حومه شهر کربلا است. ساختمان کنونی بقعه، شکل مربع داشته و بالای آن گنبدی مخروطی شکل، به ارتفاع تقریبی، چهار متر قرار دارد و ضریح آن فلزی به رنگ سفید در وسط اتاق است. نسب مدفون در این بارگاه را نسب‌شناسان کامل ذکر کرده‌اند و این امامزاده را به خاندان آل خرسان منتسب می‌دانند. ۱ - موقعیت جغرافیاییاین زیارتگاه، در منطقه معروف به «الابیتر» در حومه شهر کربلا و در سه کیلومتری روستای ابراهیمیه، قرار دارد و از مناطق تابع «غاضریات» می‌باشد که در جاده کشاورزی روستایی واقع شده است و تا مرکز استان کربلا دوازده کیلومتر فاصله دارد. ۲ - ساختمان بقعهبنای بقعه، پیش‌تر به شکل مربع و آباد و پر از زائر بود و گرداگرد آن، صحن کوچکی قرار داشت که به مرور زمان ویران شد. می‌گویند این مکان، پیش از این، باغی از املاک خاندان کمونه بود و در گذشته، به نام «شکارة الامام»، به معنای موقوفات قبر امام، معروف بوده است. بازسازی بقعه به هزینه خادم آن، حمزه سلطان و برخی از ساکنان اطراف، صورت گرفته است. ساختمان کنونی بقعه، مربع شکل و ابعاد هر ضلع آن، یازده متر و ارتفاع آن، چهار متر است. بالای مرقد، گنبدی مخروطی شکل، به ارتفاع تقریبی، چهار متر قرار دارد و روزنه‌ای در ساقه آن، قرار داده شده است. وسط اتاق، ضریح فلزی به رنگ سفید و به ابعاد ۳• ۶۵/ ۱ متر و به ارتفاع دو متر، از مرقد محافظت می‌کند. دور بقعه، درختان نخل و دیگر درختان، زینت‌بخش است و فضای مناسبی را برای استراحت زائران، پدید آورده است. [۱]
حرزالدين، محمد، مراقد المعارف، ج۱، ص۱۳۲.
[۲]
قريشى، عبدالامير، مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص۱۶۶.
[۳]
عامری، ثامر عبدالحسن، معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص۷۱ - ۷۲.
۳ - نسب اخرس بن موسینسب شریف شخص مدفون در بقعه، این‌گونه است: محمد بن ابی‌الفتح اخرس ابن ابی‌محمد بن ابی‌ابراهیم بن ابی‌الغنائم (در برخی نسخه‌های انساب ابوالفتیان آمده است.) بن عبدالله بن علی بن الحسن برکة بن ابی‌الطیب احمد الاکبر بن ابی علی حسن بن محمد الحائری بن ابراهیم المجاب ابن محمد العابد بن امام موسی کاظم (علیه‌السلام). [۴]
اعرجی، سيدجعفر، الاساس لأنساب الناس، ص۲۰۶.
وی از سادات بزرگوار بود که در حومه شهر کربلا سکونت داشت و خاندان سادات آل خَرسان که در نجف اشرف و سایر سرزمین‌ها سکونت دارند، از نوادگان وی می‌باشند. [۵]
قريشى، عبدالامير، مرقدها و مکان‌های زیارتی کربلا، ص۱۶۵.
سیدجعفر اعرجی، ضمن اشاره به نسب شریف وی، می‌نویسد: شجره‌نامه‌ای خطی، از برخی بزرگان نسب، به دستم آمد که ذیل نام ابوالفتح اخرس، «محمد» و ذیل ابی‌محمد «حسن» و ذیل ابی‌ابراهیم «محمد»، و ذیل ابوالفتیان، «محمد» نوشته شده بود. [۶]
اعرجی، سيدجعفر، مناهل الضرب في انساب العرب، ص۴۸۷- ۴۸۸.
از جمله نوادگان محمد بن ابی‌الفتح اخرس، سید شمس‌الدین محمد بن احمد بن علی بن محمد بن اخرس است که به عنوان فقیه، از او یاد می‌شود.با توجه به شهرت بالای این خاندان در نجف و کربلا و در عراق، در قرن نهم هجری، شخصی خود را از نسل احمد بن علی بن محمد بن اخرس، معرفی کرد که علامه نسابه ابن‌عنبه، ادعای او را باطل دانست. [۷]
ابن‌عنبه، احمد بن علی، عمدة الطالب، ص۲۶۶.
[۸]
حسينی، جمال‌الدين احمد بن علی، عمدة الطالب الصغری، ص۱۱۹.
برخی به استناد نوشته ضامن بن شدقم، حسن برکه را فرزند ابوالحسن معصوم ابن ابی‌الطیب احمد می‌دانند که به یقین، اشتباهی در انتساب برادرزاده وی، صورت گرفته است. [۹]
ابوسعيده، سيدحسين، المشاهد المشرفة، ج۱، ص۹۲.
آل خرسان، یکی از خاندان‌های محترم و جلیل‌القدر عراق است که از میان آنان، شخصیت‌های برازنده علمی، فقهی، ادبی و سیاسی برخاسته‌اند. این خاندان، چند قرن، افتخار کلیدداری حرم امیرمؤمنان (علیه‌السلام) را دارند. [۱۱]
رجائی موسوی، سيدمهدی، المعقّبون من آل ابی‌طالب، ج۲، ص۲۸۴.
۴ - پانویس
۵ - منابعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۲۷۲، برگرفته از مقاله «مزار امامزاده اخرس بن موسی (علیه‌السلام)». |