المحکم فی نقط المصاحف (کتاب)نام کتاب: المحکم فی نقط المصاحف مؤلف: ابو عمرو دانی محقق: دکتر عزة حسن کتاب پیرامون مسائل مربوط به نقطه گذاری و اعراب قرآن نوشته شده است. ۱ - معرفی کتابمؤلف که از نویسندگان مشهور و توانای قرن چهارم هجری می‌باشد در این کتاب موضوع نقطه گذاری و اعراب قرآن را مورد بررسی قرار داده است وی با توجه به تالیفات دانشمندان ما قبل خود و اطلاع از آنها، مراحل تطور کتابت و نحو زبان عربی را طی حدود ۴۰ باب توضیح داده است. وی مطالب را در دو قسمت بیان نموده، قسمت اول پیرامون نقطه گذاری مصاحف و قسمت دوم پیرامون مذهب و دیدگاههای علماء ما قبل از خود می‌باشد. قسمت اول شامل ۳۸ باب می‌باشد که برخی از مباحث مهم آن به قرار زیر می‌باشد. باب: درباره اینکه برخی از مصاحف چگونه از نقطه و شکل (اعراب) خالی بوده، و چه کسی آنها را نقطه گذاری نموده. باب: درباره حروف تهجی و ترتیب رسم آنها در کتابت. باب: درباره تشدید و سکون و علامت هر کدام از آنها. باب: درباره حکم نون ساکنه و ما بعد آن. باب: درباره احکام دو همزه که در یک کلام جمع شده‌اند. باب: درباره دو همزه که در دو کلمه جمع شده‌اند. قسمت دوم شامل مطالب زیر می‌باشد: باب: درباره توضیح مذهب و دیدگاه متقدمین از اهل عرب درباره نقطه گذاری. باب: درباره همزه ساکن. باب: درباره همزه متحرک . باب: درباره دو همزه با توجه به ویژگیهای این کتاب و موضوعات بیان شده در آن. این کتاب منبع بسیار ارزشمندی درباره نقطه گذاری و اعراب قرآن و همچنین تجوید قرآن می‌باشد و لذا کسانی که در تاریخ و علوم قرآن تحقیق می‌نمایند از این کتاب بی نیاز نمی‌باشند و استفاده از آن برای آنها لازم و ضروری است ۲ - ویژگیهای نسخه مربوط به مؤلف۱- مطالب کتاب به صورت تحقیقی و تحلیلی بیان شده است. ۲- در هر مبحث، مثالهای فراوانی از آیات قرآنی آورده است. ۳- دیدگاههای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. ۴- تقسیم بندی مطالب و توضیح هر کدام از آنها مانند آنچه که در صفحه ۹۳ درباره احکام دو همزه که در یک کلمه جمع شده‌اند، آورده است. ۵- در برخی از موارد، مطالب را به صورت حدیث بیان کرده که با ذکر سلسله سند، سخن را به یکی از صحابه و یا تابعین می‌رساند مانند آنچه که در ابتدای کتاب پیرامون خالی بودن مصاحف از نقطه و اعراب ذکر کرده است. ۳ - ویژگیهای نسخه تحقیق شدهمحقق کتاب دکتر عزة حسن می‌باشد که نسخه تحقیق شده وی دارای ویژگیهای زیر می‌باشد: ۱- اضافه نمودن چهار فهرست: اعلام، قبائل، اماکن و موضوعات کتاب. ۲- تهیه فهرست مصادر بحث همراه با مشخصات مربوطه همچون: نوبت چاپ، تاریخ انتشار، ناشر و تعداد مجلدات. ۳- ذکر آدرس آیات و روایات (موجود در متن) در پاورقی. ۴- ذکر قرائت‌های مختلف درباره برخی از آیات مذکور در متن، همراه با آدرس کتابهای آنها. ۵- ارائه لیستی از کتابهای تالیف شده درباره موضوع بحث تا قبل از ابو عمرو دانی، همراه با نام مؤلفین . ۴ - نسخه شناسیکتاب یک جلد، متن آن عربی و دارای ۳۰۴ صفحه می‌باشد که مشخصات آن به قرار زیر است: ۱- نوع کاغذ: اعلاء ۲- جلد: شومیز ۳- نوبت چاپ: دوم ۴- تاریخ انتشار: سال ۱۴۱۸ هجری قمری ۵- ناشر: انتشارات دار الفکر- دمشق ۶- دارای فهرست: الف: موضوعات کتاب ب: اعلام ج: قبائل و گروه‌ها د: شهرها و اماکن ۷- مؤلف: ابو عمرو دانی تذکر: این کتاب توسط دکتر عزة حسن تحقیق و به چاپ رسیده است ۸- کتاب: المحکم فی نقط المصاحف. ۵ - پانویس۶ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |