العویص (کتاب)كتاب العويص تألیف شیخ مفید ، ابو عبد الله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادى( ۳۳۶- ۴۱۳ هجرى) از بزرگ‌ترين فقها و متكلمين شیعه در قرن چهارم هجرى است. ۱ - درباره مولفشيخ مفيد از چهره‌هاى بسيار درخشان شيعه در جهان اسلام مى باشد. او هم متكلم است و هم فقیه . ابن ندیم در فن دوم از مقالۀ پنجم« الفهرست » كه در بارۀ متكلمان شيعه بحث مى‌كند، از او به عنوان« ابن المعلم» ياد كرده و او را ستايش مى‌نمايد. كتاب معروف او در فقه نيز« المقنعة » است. ابو یعلی جعفری كه داماد مفيد بوده است، مى‌گويد: « مفيد شبها مختصرى مى‌خوابيد و بقيه شب را به نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مى‌گذرانيد.» ۲ - نام‌هاى كتاب اين كتاب داراى نام‌هاى ديگرى نيز مى‌باشد مانند: ۱- جوابات المسائل النيسابورية، ۲- مسائل أبي الحسن النيسابوري . ۳ - موضوع کتاب كتاب العويص مجموعه مسائل فقهى است كه شیخ مفید در جواب ابو الحسن نيشابورى مطرح كرده و پس از مدتى به درخواست يكى از يارانش آن را به نگارش درآورده است. كتاب العويص شامل مسائلى مشكل از مباحث مختلف فقهى مى‌باشد. ۴ - ارزش كتاب اين كتاب براى شناخت مباحث پيچيده فقه كتابى ارزشمند و قابل توجه مى‌باشد. شيخ مفيد در اين كتاب به اجماع يا اختلاف نظر علماى شیعه يا علماى اهل سنت نيز اشاره دارد. ۵ - شيوۀ نگارش برخى از مباحث اين كتاب شبيه به معما مى‌باشد و گاهى شيخ مفيد براى حل يك مسئله بيش از ده جواب ارائه مى‌دهد و اين حاكى از تسلط گستردۀ ايشان بر ابواب فقه است. براى توضيح بيشتر به يكى از مباحث كتاب اشاره مى‌كنيم: زنى شوهردار با مرد ديگرى ازدواج مى‌كند و شوهر اوّل هم بدون آنكه آن زن را طلاق داده باشد چون شرع مقدس ازدواج دوم را اجازه داده به آن رضايت مى‌دهد. شيخ مفيد در توضيح اين مسئله مى‌فرمايد: شوهر زنى مفقود مى‌شود و آن زن با مراجعه به حاكم شرع طلاق مى‌گيرد و با مرد ديگرى ازدواج مى‌كند و خبر آن به شوهر اول مى‌رسد. او هم با توجه به اينكه ازدواج دوم با حکم حاكم شرع بوده به آن رضايت مى‌دهد و با اجازه شوهر اول ازدواج دوم صحيح مى‌باشد. ۶ - عناوين اين كتاب شامل موضوعات ذيل مى‌باشد: ۱- مسائل ازدواج . ۲- احكام طلاق و جدايى، مهریه ، ایلاء ، عده و ظهار . ۳- مسائل حدود، ديات، قصاص و آداب آن. ۴- مسائل مشكل ارث. ۵- موارد استثنايى، احکام مشكل و نظريات مختلف در ابواب گوناگون. ۷ - نسخه‌هاى خطى ۱- نسخه‌اى در كتابخانه حضرت آیت الله گلپایگانی در شهر مقدس قم كه تاريخ نگارش آن ۱۱۸۳ هجرى است. ۲- نسخه‌اى در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران كه تاريخ نگارش آن ۱۲۲۴ هجرى مى‌باشد. ۳- نسخه‌اى در كتابخانه حضرت آیت الله نجفی مرعشی . ۸ - پانویس۹ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |