البراهین القاطعه فی شرح تجرید العقاید الساطعه (کتاب)«البراهین القاطعة فی شرح تجرید العقائد الساطعة» شرحی است به زبان عربی بر تجرید الاعتقاد اثر خواجه نصیر طوسی . مقدمه کتاب درباره زندگی و احوال خواجه نصیر و متن تجرید الاعتقاد است. مولف قبل از پرداختن به مباحث اصلی کتاب به بیان معنای بسم الله الرحمن الرحیم می‌پردازد و پس از آن طی شش مقصد به بررسی موضوعاتی در زمینه الهیات بالمعنی الاعم و نیز الهیات بالمعنی الاخص می‌نشیند. ۱ - روش مولفبا توجه به اهمیت کتاب تجرید الاعتقاد خواجه طوسی و برتری آن بر سایر آثاری که در زمینه کلام شیعی نگاشته شده، شروح و تعلیقات فراوانی بر این اثر به نگارش در آمده که هر کدام یا به افراط و یا به تفریط گراییده‌اند، چرا که بعضی در مبادی سخن را به درازا کشانده‌اند و بحث از احوال مبدا و معاد را که هدف اصلی از نگارش تجرید بوده را به اختصار گذرانیده‌اند اما استرآبادی در البراهین القاطعه راه و روشی نظیر روش علامه حلی در پیش گرفته و در شرح مقدمه تجرید به بیان تفاوت فیمابین اصول دین با اصول مذهب و احکامی که بر این دو بار می‌شود پرداخته است. ۱.۱ - مباحث مقدماتاسترآبادی قبل از ورود به مباحث اصلی کتاب پنج مقدمه ذیل را ذکر می‌کند: در اولین مقدمه به بیان تفاوت علم کلام با علم تصوف ( عرفان ) می‌پردازد. در مقدمه دوم به بیان موضوع کلام می‌پردازد و موضوع علم کلام را مبدا و معاد معرفی می‌کند چرا که به نظر وی در این علم از عوارض ذاتی مبدا و معاد بحث می‌شود در حالی که بنا به نظر عالمان گذشته موضوع علم کلام موجود بما هو موجود است. در مقدمه سوم به بیان فائده علم کلام می‌پردازد. در مقدمه چهارم به یادآوری این نکته می‌پردازد که علم کلام می‌تواند به عنوان دانشی که تمام علوم شرعی بر محور آن بچرخد در نظر گرفته شود. مقدمه پنچم به بیان فرق اصول دین و اصول مذهب اختصاص یافته است و این موضوعی است که استرآبادی به تفصیل درباره آن به بحث نشسته است چرا که معتقد است احکام هر یک از این دو مقوله با دیگری متفاوت است از این رو لازم است تفاوت بین آن دو به خوبی تبیین گردد. ۲ - ساختار کتابکتاب دارای یک مقدمه به قلم مولف و شش مقصد است: المقصد الاول: فی الامور العامه. [۱]
البراهین القاطعه،طوسی،ج۱،ص۷۷.
المقصد الثانی: فی الجواهر و الاعراض المقصد الثالث: فی الاصل الاول من اصول الدین (توحید). مولف ضمن این مقصد طی فصلی به بحث از عدل هم که جزء اصول مذهب شناخته می‌شود می‌پردازد. المقصد الرابع: فی الاصل الثالث من اصول الدین (نبوت) المقصد الخامس: فی الاصل الرابع (امامت) المقصد السادس: فی الاصل الخامس (معاد) ۳ - نسخه شناسینسخه حاضر در برنامه در قطع وزیری با جلد گالینگور در چهار جلد (ج اول ۵۰۵ صفحه، جدوم ۵۵۵ صفحه، جسوم ۴۵۱ صفحه و جچهارم ۳۶۹ صفحه) برای بار نخست در سال ۱۴۲۸ ق ۱۳۸۵ ش، توسط بوستان کتاب، قم منتشر شده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار خواجه نصیرالدین طوسی،مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |