اعیاضاَعْیاص، عنوان چند تن از خاندان اموی فرزندان امیة الاکبر بن عبد شمس بن عبد مناف می‌باشد. ۱ - شناخت اجمالیمادر آنان آمنه، دختر اَبان بن کلیب بن ربیعه است. [۱]
مورج سدوسی، حذف من نسب قریش، ج۱، ص۳۱-۳۲، به‌کوشش‌صلاح‌الدین منجد، بیروت، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م.
نام ایشان در منابع گوناگون، کمابیش‌متفاوت‌آمده‌است‌که مهم‌ترین‌آنان، اینهاست: عاص (عاصی)، ابوالعاص (ابوالعاصی)، عیص ، ابوالعیص و عُوَیص [۳]
احمد بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، به‌کوشش عبدالعزیز دوری، ج۴ (۱) ، ج۳، ج۲، ص۲۶۳، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م، ج ۴ (۱)، به کوشش ماکس شلوسینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۷۱م، ج ۵، به‌کوشش گویتین، بیت‌المقدس، ۱۹۳۶م.
[۶]
ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ج۱، ص۸-۹، بیروت، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
[۷]
مورج سدوسی، حذف من نسب قریش، ج۱، ص۳۱، به‌کوشش‌صلاح‌الدین منجد، بیروت، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م.
[۸]
هشام کلبی، جمهرةالنسب، ج۱، ص۳۸، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م.
[۹]
مصعب زبیری، نسب قریش، ج۱، ص۹۸-۹۹، به‌کوشش لوی پرووانسال، قاهره، ۱۹۵۳م.
ابن حزم ابوعمرو را نیز در شمار اعیاص آورده است. از این میان، از عیص و عویص و ابوالعیص فرزندانی باقی نمانده است [۱۱]
احمد بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، به‌کوشش عبدالعزیز دوری، (۱)،ج۲، ص۶۳۲، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م، ج ۴ (۱)، به کوشش ماکس شلوسینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۷۱م، ج ۵، به‌کوشش گویتین، بیت‌المقدس، ۱۹۳۶م.
[۱۳]
حسین مونس، توضیحات بر اطلس تاریخ الاسلام، ج۱، ص۸۶، قاهره، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م.
به ابوالعاص لقب «امین» داده، و او را از حکما و شعرای قریش دانسته‌اند. [۱۴]
مصعب زبیری، نسب قریش، ج۱، ص۹۸-۹۹، به‌کوشش لوی پرووانسال، قاهره، ۱۹۵۳م.
۲ - نسبگویند وی ندیم قیس بن عدی بوده است. از مهم‌ترین کسانی که به ابوالعاص نسب می‌برند، عثمان بن عفان ، خلیفه سوم و مروان بن حکم ، سر سلسله مروانیان را می‌توان نام برد. [۱۶]
مورج سدوسی، حذف من نسب قریش، ج۱، ص۳۱، به‌کوشش‌صلاح‌الدین منجد، بیروت، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م.
[۱۷]
هشام کلبی، جمهرةالنسب، ج۱، ص۳۹، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م.
[۱۸]
احمد بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۲۵، ج ۳، به‌کوشش عبدالعزیز دوری، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م، ج ۴ (۱)، به کوشش ماکس شلوسینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۷۱م، ج ۵، به‌کوشش گویتین، بیت‌المقدس، ۱۹۳۶م.
از آن‌جا که نسب ابوسفیان و فرزندانش به گروه دیگری از خاندان اموی موسوم به «عنابس» می‌رسد، میان این دو گروه (اعیاص و عنابس) و هواخواهان ایشان رقابت و اختلاف سختی بر سر خلافت و تفضیل و تقدم بر دیگری وجود داشته است. [۱۹]
عبدالحمید ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱، ص۳۳۵- ۳۳۶، به‌کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
[۲۰]
احمد مقریزی، النزاع و التخاصم فیمابین بنی امیه و بنی‌هاشم، ج۱، ص۸۰ -۸۱، به کوشش حسین مونس، قاهره، ۱۹۸۴م.
۳ - نوادگانبرخی از نوادگان اعیاص در عهد پیامبر (ص) و پس از آن عهده‌دار اموری شدند و یا در غزوات و فتوحات به شهادت رسیدند. [۲۱]
هشام کلبی، جمهرةالنسب، ج۱، ص۴۴- ۴۸، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م.
[۲۲]
خلیفة بن خیاط، الطبقات، ج۱، ص۲۴-۲۶، به‌کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م.
برخی از اینان نیز چون حکم بن ابی العاص در مخالفت با پیامبر (ص) شهرت یافتند. [۲۳]
احمد بلاذری، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۲۵، ج ۳، به‌کوشش عبدالعزیز دوری، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م، ج ۴ (۱)، به کوشش ماکس شلوسینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۷۱م، ج ۵، به‌کوشش گویتین، بیت‌المقدس، ۱۹۳۶م.
۴ - فهرست منابع(۱) عبدالحمید ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، به‌کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م. (۲) محمد ابن حبیب، المحبر، به‌کوشش ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد دکن، ۱۳۶۱ق/۱۹۴۲م. (۳) علی ابن حزم، جمهرة انساب العرب، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. (۴) محمد ابن درید، الاشتقاق، به‌کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۸م. (۵) عبدالله ابن قتیبه، المعارف، به‌کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م. (۶) ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، بیروت، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م. (۷) احمد بلاذری، انساب الاشراف، ج ۳، به‌کوشش عبدالعزیز دوری، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م، ج ۴ (۱)، به کوشش ماکس شلوسینگر، بیت‌المقدس، ۱۹۷۱م، ج ۵، به‌کوشش گویتین، بیت‌المقدس، ۱۹۳۶م. (۸) خلیفة بن خیاط، الطبقات، به‌کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۶م. (۹) مصعب زبیری، نسب قریش، به‌کوشش لوی پرووانسال، قاهره، ۱۹۵۳م. (۱۰) مورج سدوسی، حذف من نسب قریش، به‌کوشش‌صلاح‌الدین منجد، بیروت، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م. (۱۱) هشام کلبی، جمهرةالنسب، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۴۰۷ق/ ۱۹۸۶م. (۱۲) احمد مقریزی، النزاع و التخاصم فیمابین بنی امیه و بنی‌هاشم، به کوشش حسین مونس، قاهره، ۱۹۸۴م. (۱۳) حسین مونس، توضیحات بر اطلس تاریخ الاسلام، قاهره، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م؛ ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «اعیاض»، ج۹، ص۳۷۰۱. |