اعتبار قطعنامه‌های سازمان‌های بینالمللیقطعنامههای سازمان‌های بین‌المللی، دارای اعتبار واحد نیستند و نمی‌توان یک حکم کلی در مورد آن‌ها جاری ساخت؛ زیرا انواع آن و ارزش حقوقی هر یک را باید جداگانه بررسی کرد. قطعنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی به عنوان منبع حقوق بین‌الملل در خارج از محدوده اساسنامه دیوان بین‌المللی دادگستری قرار دارد، شناخته شده‌اند که در توسعه و تدوین حقوق بین‌الملل اهمیت دارند. از انواع قطعنامه‌های سازمان ملل می‌توان به قطعنامه‌های داخلی سازمان ملل، قطعنامه‌های مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و قطعنامه‌های اعلامی اشاره کرد. ۱ - توصیف اجمالیتقریباً همه روزه شاهد صدور قطعنامه‌هایی از سوی سازمان‌های بین‌المللی هستیم، به‌گونه‌ای که قسمت مهمّی از حقوق بین‌الملل را تشکیل می‌دهند، حال سؤالی که مطرح است این است که آیا این سازمانها اصولاً صلاحیت صدور قطعنامه و یا به عبارتی صلاحیت تقنینی دارند یا نه؟ و اینکه آیا این قطعنامه‌ها اعتبار دارند یا نه؟ با توجه به اینکه سازمان‌های بین‌المللی نقش به‌سزایی را در تنظیم روابط بین‌المللی ایفاء می‌کنند، برای این منظور نیازمند به اختیارات و صلاحیت تقنینی هستند البته که این صلاحیت در حدود وظایف آن سازمانها می‌باشد. بررسی اعتبار قطعنامه‌ها از این جهت حائز اهمیت می‌باشد که سازمان‌های بین‌المللی به لحاظ دائمی بودن فعالیت خود، اقدام به وضع یک سری قواعد کلی می‌کنند و یا قطعنامه‌هایی را در مسائل مختلف صادر می‌کنند. صلاحیت تقنینی سازمانها دارای فوایدی است ولی از جهت مبانی و قواعد حقوق بین‌الملل، تصمیمات این سازمانها الزام آور نیست، چرا که با تصویب اکثریت دولت‌ها انجام می‌پذیرد، و در این میان اقلیت قابل ملاحظه‌ای موافق آن تصمیمات و قطعنامه‌ها نیستند بنابراین نمی‌توان گفت که همه قطع نامه‌های بین‌المللی برای همه دولت‌ها الزام‌آور است. البته اهمیت و تاثیر این قطعنامه‌ها را در حقوق بین‌الملل نمی‌توان نادیده گرفت، مخصوصاً بعضی از تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل متحدد، که تحت عنوان اعلامیه صادر می‌شود یا تصمیمات شورای امنیت، بنابراین آنچه که مسلم است این است که قطعنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی دارای اعتبار واحد نیستند و نمی‌توان یک حکم کلی درمورد آن‌ها جاری ساخت و باید انواع آن و ارزش حقوقی هر یک را جداگانه بررسی کرد. البته تلاش‌هایی برای یکنواخت کردن اعتبار قطعنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی شده است ولی همه آن‌ها بی‌نتیجه مانده‌اند برای مثال می‌توان به پیشنهاد دولت فیلیپین در کنفرانس سانفرانسیسکو اشاره کرد که در آن دولت فیلیپین خواستار آن شد که تصمیمات مجمع عمومی سازمان، با اکثریت آراء تصویب شود و در حکم قواعد حقوق الزام‌آور تلقی شوند. ۲ - انواع قطعنامه‌های سازمان مللانواع قطعنامه‌های سازمان ملل عبارت است از: ۲.۱ - داخلیقطعنامههای داخلی سازمان ملل برای تنظیم روابط بین ارکان مختلف سازمان ملل است و معمولاً برای تصویب بودجه سازمان و ایجاد ارکان فرعی، و انتخاب اعضای ارکان سازمان و انتخاب دبیر کل و امور داخلی سازمان می‌باشد. این قطعنامه‌ها در حدود مقررات داخلی سازمان الزام‌آور می‌باشند. ۲.۲ - حفظ صلحبخشهای زیادی از قطعنامه‌های سازمان ملل متحد، مربوط به حفظ صلح و امنیت بین‌المللی است، طبق ماده ۲۵ منشور، اعضای ملل متحد موافقت می‌کند که تصمیم‌های شورای امنیت را بر طبق این منشور قبول و اجرا کنند. طبق این ماده، اعضای سازمان ملل، خواه ناخواه ملزم به اجرای تصمیمات شورا، در این بخش هستند بنابراین این نوع از قطعنامه‌های دارای اعتبار بین‌المللی و لازم‌الاجرا می‌باشند. ۲.۳ - اعلامیقطعنامههایی که حاوی اصول و مبانی بوده و با هدف تایید قواعد موجود بین‌المللی به وجود می‌آیند تا این که یک سری قواعدی را وضع کنند. منظور از این اعلامیه‌ها فقط تبیین و روشن کردن محتوای قواعد عرفی و قراردادی است. از جمله مهم‌ترین قطعنامه‌های اعلامی می‌توان به قطعنامه‌های زیر اشاره کرد: الف: اعلامیه جهانی حقوق بشر (قطعنامه ۲۱۷ الف (۳) مصوب ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸)؛ ب: اعلامیه حقوق کودک (قطعنامه ۱۳۸۶ (۱۴) مصوب ۲۰ دسامبر ۱۹۵۹). اعلامیه‌های فوق به عنوان قطعنامه‌های اعلامی، به عنوان عنصری از حقوق موضوعه که بتواند در حقوق داخلی کشورها اعمال شود، مورد پذیرش دولت‌ها واقع نشده است. بنابراین می‌توان گفت که قطعنامه‌های صادره از سوی سازمان ملل در بخش‌های مربوط به حفظ صلح و امنیت بین المللی الزام‌آور می‌باشد. [۱]
موسی‌زاده، رضا، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۲، چاپ سوم، ص۵۰.
[۲]
آقایی، داوود، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، نسل نیکان، ۱۳۸۲، چاپ اول، ص۱۰۱.
[۳]
ضیایی‌بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، کتابخانه گنج دانش، ۱۳۷۹، چاپ چهاردهم، ص۲۱۷.
۳ - پانویس
۴ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «اعتبار قطعنامه‌های سازمان‌های بین‌المللی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۸/۲۴. رده‌های این صفحه : اسناد بین‌المللی | حقوق بین‌الملل عمومی | روابط بین الملل | مباحث حقوقی | مباحث علوم سیاسی
|