اختلاف قرائات در حروفاختلاف در قرائت ناشی از اختلاف در حروف کلمه را اختلاف قرائات در حروف گویند. ۱ - انواع اختلاف در حروفاختلاف در حروف سه گونه است: ۱.۱ - اختلاف در حروف با تغییر معنا و حفظ شکلاختلاف در حروف کلمه که معنا را دچار تغییر می‌کند، ولی صورت و شکل کلمه محفوظ می‌ماند؛ مانند:«ننشزها» در (… وانظر الی العظام کیف ننشزها…) که هم «ننشزها» و هم «ننشرها» قرائت شده است. به اعتقاد زرکشی، در صورت صحت روایت و معنا، منعی در قرائت به این وجوه نیست، زیرا از نظر ظاهری، مخالفتی با مصحف ندارد. ۱.۲ - اختلاف در حروف با حفظ معنا و تغییر شکلاختلاف در حروف که در صورت و شکل کلمه تغییری پدید می‌آورد، ولی معنای کلمه محفوظ می‌ماند؛ مانند:«العهن المنفوش» در (وتکون الجبال کالعهن المنفوش) که به صورت «کالصوف المنفوش» نیز قرائت شده است. ۱.۳ - اختلاف در حروف با تغییر معنا و شکلاختلاف در حروف که سبب تغییر در معنا و شکل می‌شود؛ مانند:کلمه « طلح » در (وطلح منضود) که «طلع» نیز قرائت شده است. ۲ - نظر زرکشیزرکشی موارد قسم دوم را -در صورت صحت روایت - هر چند صحیح می‌داند اما به دلیل غیر متواتر بودن و مخالفت با رسم مصحف ، استفاده از آن در قرائت را جایز نمی‌داند، و در موارد قسم سوم این نکته را هم اضافه می‌کند که به لحاظ معنایی اگر با قرائت فعلی مصحف در تضاد باشد، علاوه بر عدم جواز قرائت، صحت آن هم منتفی خواهد بود. [۵]
فضلی، عبد الهادی، تاریخ قراءات قرآن کریم، ص۱۱۴.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «اختلاف قرائات در حروف». |