احمد بن محمد آل خلیفهآلِ خَلیفه، سلسله‌ای مالکی مذهب از عرب‌های عَتوبی عربستان که در نخستین سال‌های سده ۱۸م به کرانه‌های جنوبی خلیج فارس کوچیدند، درحدود ۱۱۹۶ق/۱۷۸۲م مجمع الجزایر بحرین را گرفتند و تا امروز بر بحرین فرمانروایی دارند. یکی از شخصیت‌های این خاندان، احمد بن محمد است. ۱ - معرفی اجمالیاحمد بن محمد (۱۱۹۶-۱۲۱۱ق/۱۷۸۲-۱۷۹۶م). یکی از شخصیت‌های خاندان آل خلیفه می‌باشد. ۲ - ایجاد حکومت مستقلاحمد بن محمد پس از مرگ پدر حکومت مستقل خود را در زباره اعلام داشت [۱]
زرین قلم، علی، سرزمین بحرین، ج۱، ص۱۰۹، تهران، سیروس، ۱۳۳۷ش.
و به دنبال مرگ کریم‌خان زند و آشفتگی اوضاع ایران، از پرداخت مالیات سرباز زد و به بحرین یورش برد و آن‌جا را غارت کرد. این رویداد به دشمنی میان شیخ نصرخان والی منطقه و آل خلیفه انجامید. [۲]
آدمیت، فریدون، جزایر بحرین، ج۱، ص۳۴، نیویورک، پریگر، ۱۹۵۵.
۳ - تصرف بحرینمورخان درباره تاریخ تصرف بحرین اختلاف‌نظر دارند، اما در اسناد کمپانی هند شرقی نامه‌ای به تاریخ ۲۸ ذیقعده ۱۱۹۶ق/۴ نوامبر ۱۷۸۲م هست که می‌گوید: «عتوبی‌ها بحرین را گرفتند و غارت کردند». [۳]
ابوحاکمه احمد مصطفی، تاریخ شرقی الجزیرة العربیه، ج۱، ص۱۰۹.
به‌هرحال، شیخ احمد به دستیاری آل صباح و آل جَلاهِمه بر بحرین تاخت و سربازان ایرانی را که در قلعه نادری مستقر بودند، به قتل رسانید [۴]
زرین قلم، علی، سرزمین بحرین، ج۱، ص۱۰۷، تهران، سیروس، ۱۳۳۷ش.
و تلاش شیخ نصر برای گردآوری نیرو و تسخیر دیگرباره بحرین به جایی نرسید.۴ - بنیان‌گذاری آلخلیفهبه این ترتیب، شیخ احمد «فاتح» لقب گرفت و حکومت خاندان آل خلیفه را در بحرین بنیاد گذاشت. او برای تثبیت قدرت خویش، بخشی از غنایم را میان هم پیمانانی که در جنگ شرکت داشتند، تقسیم کرد و یکی از بستگان خود را در «دیوان» قلعه شهر منامه به حکومت گماشت تا جزیره را در برابر یورش ایران حفظ کند. [۵]
ابوحاکمه احمد مصطفی، تاریخ شرقی الجزیرة العربیه، ج۱، ص۱۱۷.
سپس به زباره بازگشت. شیخ احمد تابستان را در بحرین و بقیه سال را در زباره می‌گذراند تا آن‌که در ۱۲۱۱ق/۱۷۹۶م مرد و در منامه دفن شد. [۶]
ابوحاکمه احمد مصطفی، تاریخ شرقی الجزیرة العربیه، ج۱، ص۱۱۷.
۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل خلیفه»، ج۱، ص۴۱۳. |