احمد اشتریاحمد اشتری از افراد مشهور و نامدار خاندان اشتری و از صاحب منصبان دوران قاجار و پهلوی اول بود. ۱ - تولداحمد اشتری در سال ۱۲۶۰ به دنیا آمد و پدرش میرزا مهدی جوشقانی بود. ۲ - تحصیلاتاشتری تحصیلات مقدماتی را از زادگاه خویش شروع کرده، سپس به تحصیل و یادگیری ادبیات فارسی و عربی و فلسفه و منطق پرداخت. وی علاقه‌ی زیادی به ریاضیات داشت، به همین دلیل دروس پایه را تمام کرده و به یادگیری ریاضیات و علم هیئت پرداخت. پس از مدتی برای ادامه‌ی تحصیل به تهران رفت و وارد مدرسه‌ی علوم سیاسی شد و پله‌های ترقی را یکی یکی بالا رفت تا این‌که در زمان مشروطیت وارد وزارت عدلیه شد و منشی محکمه‌ی جزا گردید. [۱]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۵، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز۱۳۸۰.
۳ - بازجویی از مشروطهخواهاندر زمان استبداد صغیر در باغ‌شاه محکمه‌ای تشکیل شده بود، برای رسیدگی به اتهامات مشروطه‌خواهان و به قول درباریان آشوبگران که در آن محاکمه، اشتری از طرف وزارت عدلیه مامور بازجویی مشروطه‌خواهان بود. [۲]
بهنود، مسعود، از سید ضیاء تا بختیار، ص۱۳۲، سازمان انتشارات جاویدان، تهران، سال ۱۳۷۷.
اشتری در طول مدت محکمه، وظیفه‌ی خود را به خوبی انجام داد و پس از اتمام کار و بازگشت به عدلیه به عضویت محاکم جزائی و حقوقی منصوب شد.۴ - مشاغل ویاحمد اشتری در سال ۱۲۹۲ به وزارت امورخارجه رفته به مدعی العمومی محاکمات قضائی منصوب شد و پس از گذشت مدتی دوباره به وزارت عدلیه بازگشت. [۳]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۵، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز۱۳۸۰.
۴.۱ - مذاکره با کوچکخانوی در سال ۱۲۹۸ از طرف وثوق‌الدوله ماموریت پیدا کرده که به رشت رفته با میرزا کوچک‌خان مذاکره و مصالحه کند. اشتری حکم را گرفته به سمت رشت حرکت کرد و در بدو ورود به ملاقات میرزا کوچک‌خان رفته با او مذاکراتی را انجام داد. اشتری زبان نرم و کلام شیرینی داشت و از هر گونه خشونت در کلام و عمل دوری می‌کرد و به همین دلیل وی فرد مناسبی برای مذاکره با کوچک‌خان به شمار می‌رفت. مذاکرات بین دو طرف انجام شد و اشتری به پیشنهاد محترمین رشت و سفارش صدرالاشراف رئیس دادگستری رشت، به حکومت رشت منصوب گردید و از طرف وثوق‌الدوله رئیس‌الوزرا حکم حکومت او در رشت به او ابلاغ شد. اشتری در زمان مذاکره با میرزا کوچک‌خان با وی مصالحاتی انجام داده بود که وقت عمل به آن‌ها رسیده بود و به همین منظور از کوچک‌خان دعوت کرد که به رشت آمده و زمام حکومت را در دست بگیرد. کوچک‌خان نیز همین کار را کرد و با اعضای کابینه و افراد خود به طرف رشت حرکت کرد. میرزا کوچک‌خان پس از رسیدن به رشت سعی کرد، افراد نالایق و آشوب‌گر و هم‌چنین خائنین به مردم را که در پست‌های مختلف استقرار داشتند، از سر راه بردارد. پس بلافاصله صدرالاشراف رئیس عدلیه، میرزا عیسی‌خان صدیق اعلم رئیس معارف، محسن اتابکی رئیس پست و تلگراف، سرهنگ مختاری رئیس نظمیه و عده‌ی زیادی از بزرگان و مفت‌خوران گیلان را دستگیر کرده به زندان انداخت. اشتری نزد میرزا کوچک‌خان شفاعت می‌کند و موجب آزادی رکن‌الدین مختاری و محسن‌خان پسر اتابک می‌شود؛ [۴]
طلوعی، محمود، بازیگران عصر پهلوی از فروغی تا فردوست، ج۲، ص۹۷۵، نشر علم، تهران، سال ۱۳۷۳.
اما قوای قزال تسلیم او نشده، در نتیجه آشوبی به پا شد و زد و خورد سختی بین قوای کوچک‌خان و قزال در داخل شهر شروع شد. با ادامه‌ی این درگیری، اشتری احساس خطر کرد و رشت را ترک کرده، به تهران رفت و چون دولت وثوق‌الدوله را رو به نابودی دید، به سمت سید ضیاء‌الدین مدیر روزنامه‌ی رعد روی آورد و طرح الفت و دوستی با او چید و جزء کارکنان وی شد. وی جزء کاندیداهای طبقات تحصیل کرده، پایتخت محسوب می‌شد [۵]
روزنامه باختر، ش ۱۷، ۲۶/ ۵/ ۱۳۲.
که نام او در کنار اشخاصی، هم‌چون مصدق و بازرگان ذکر گردیده است. [۶]
حزب ایران، مجموعه‌ای از اسناد و بیانیه‌ها ۱۳۳۲-۱۳۲۳ به کوشش مسعود کوهستانی نژاد، ص۲۴۰_۲۴۱.
۴.۲ - اشتری در کابینه سیدضیاءبعد از اتمام کودتا و روی کار آمدن سید ضیاء، احمد اشتری به معاونت وزارت عدلیه منصوب گردید. پس از معاونت در وزارت عدلیه، معاون تهران و شهرهای اطرافش شد. اشتری در دوران حکومت رضاشاه پست‌های زیادی را بر عهده گرفت؛ از جمله: ریاست وزارت مالیه، ریاست اداره‌ی محاکمات، مدت زیادی نیز عضو دیوان محاسبات کشور بود. او معاونی داشت، به نام سهیلی که برای خوب جلوه دادن خود رئیسان خود را بدنام می‌کرد که این عمل‌کرد شامل اشتری نیز شد. [۷]
بهنود، مسعود، از سید ضیاء تا بختیار، ص۱۹۷، سازمان انتشارات جاویدان، تهران، سال ۱۳۷۷.
۵ - وفاتوی بعد از بازنشستگی نیز در جلسات علی امینی، نخست وزیر سابق شرکت می‌کرد [۸]
امینی، علی، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک (۳)، ص۶۹۹، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، سال ۱۳۷۹، شماره گزارش: ۷۹/۲۰ج ۲۲/۱/۴۸.
و در نهایت در سال ۱۳۳۴ در سن۷۴ سالگی در گذشت.۶ - پانویس
۷ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله«خاندان اشتری»، تاریخ بازیابی۹۵/۵/۱۳. رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان اشتری | درگذشتگان سده 14 (شمسی) | رجال سیاسی عصر پهلوی | رجال سیاسی عصر قاجار | وزیران عصر پهلوی | وزیران عصر قاجار
|