احسان بنی‌اسرائیل (قرآن)از صفات بنی‌اسرائیل که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «احسان» است. ۱ - محسنین قوم موسیوجود افرادی نیکوکار میان قوم موسی علیه‌السّلام : ۱.«وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ ... وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ • فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ ...؛و ياد كنيد زمانى را كه گفتيم: در اين شهر (بيت المقدس) وارد شويد ... و به نیکوکاران پاداش بيشترى خواهيم داد. امّا افراد ستمكار، اين سخن را به غير آنچه به آنها گفته شده بود، تغيير دادند....» ۲. «ثُمَّ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ تَمَامًا عَلَى الَّذِيَ أَحْسَنَ ...؛سپس به موسى کتاب آسمانی داديم؛ تا نعمت خود را برآنها كه نيكوكار بودند، كامل كنيم....» ۳.«وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ ... سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ • فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنْهُمْ قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ ...؛و ياد آوريد هنگامى را كه به آنها گفته شد: در اين شهر (بيت المقدس) ساكن شويد، ... و پاداش نيكوكاران را افزون خواهيم ساخت. امّا ستمکاران آنها، اين سخن را، به غير آنچه به آنها گفته شده بود، تغيير دادند....» ۲ - پایبندی بر احسانپایبندی اندکی از بنی‌اسرائیل بر پیمان الهی، مبنی بر احسان به والدین ، خویشاوندان، یتیمان و مستمندان: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ لاَ تَعْبُدُونَ إِلاَّ اللّهَ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ ... ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ إِلاَّ قَلِيلًا مِّنكُمْ وَأَنتُم مِّعْرِضُونَ؛ و (به یاد آورید) زمانی را که از بنی‌اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و بینوایان نیکی کنید ... سپس (با اینکه پیمان بسته بودید) همه شما- جز عده کمی- سرپیچی کردید و (از وفای به پیمان خود) روی گردان شدید.» ۳ - آثار احسان بنیاسرائیلآثار احسان بنی‌اسرائیل عبارتند از: ۳.۱ - بازگشت احساننويد الهى به بازگشت ثمره احسان و نيكى بنى‌اسرائيل به خودشان: «وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ ... • إِنْ أَحْسَنتُمْ أَحْسَنتُمْ لِأَنفُسِكُمْ ...؛ ما به بنی اسرائیل در کتاب (تورات) اعلام کردیم. ... اگر نیکی کنید، به خودتان نیکی می‌کنید....» ۳.۲ - اتمام نعمتاحسان بنى‌اسرائيل، سبب اعطاى كتاب و اتمام نعمت خداوند بر آنان: «ثُمَّ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ تَمَامًا عَلَى الَّذِيَ أَحْسَنَ ...؛ سپس به موسی کتاب (آسمانی) دادیم (و نعمت خود را) بر آنها که نیکوکار بودند، کامل کردیم....» در جمله «علی الذی احسن» احتمالاتی وجود دارد.از جمله اینکه مقصود، «علی المحسنین» باشدبرداشت یاد شده براساس همین احتمال است. ۳.۳ - نصرت الهیاحسان و نيكوكارى بنى‌اسرائيل، عامل بهره‌مندى آنان از نصرت الهی و غلبه بر دشمن: «وَلَقَدْ مَنَنَّا عَلَى مُوسَى وَهَارُونَ • وَنَجَّيْنَاهُمَا وَقَوْمَهُمَا مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ • وَنَصَرْنَاهُمْ فَكَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ • إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ؛ ما به موسی و هارون نعمت بخشیدیم! و آن دو و قومشان را از اندوه بزرگ نجات دادیم! و آنها را یاری کردیم تا بر دشمنان خود پیروز شدند! ما این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم!» ۳.۴ - عطایای بیشتر الهیبهرهمندى از عطاياى بيشتر، وعده خدا به نيكوكاران بنى‌اسرائيل: ۱. «وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ ... • وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ ... وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ؛ و زمانی را که موسی به قوم خود گفت: ... و (به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتیم: در این شهر (بیت المقدس) وارد شوید! ... به نیکوکاران پاداش بیشتری خواهیم داد.» ۲. «وَمِن قَوْمِ مُوسَى ... • وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُواْ هَذِهِ الْقَرْيَةَ ... سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ؛ و از قوم موسی، گروهی ... و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که به آنها گفته شد: در این شهر(بیت المقدس) ساکن شوید، ... و نیکوکاران را پاداش بیشتر خواهیم داد.» ۳.۵ - نجات بنی اسرائیلنجات بنى‌اسرائيل از اندوه بزرگ، پاداش الهى در مقابل احسان‌شان: «وَلَقَدْ مَنَنَّا عَلَى مُوسَى وَهَارُونَ • وَنَجَّيْنَاهُمَا وَقَوْمَهُمَا مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ • إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ؛ ما به موسی و هارون نعمت بخشیدیم! و آن دو و قومشان را از اندوه بزرگ نجات دادیم ما این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم!» ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۳۹۲، برگرفته از مقاله «احسان بنی‌اسرائیل». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۲۹۹، برگرفته از مقاله «احسان بنی‌اسرائیل». |