ابوالفرج جمال‌الدین عربیمار غوریغوریوس یوحنا مشهور به ابوالفرج جمال‌الدین العربی، طبیب ماهر و دانشمندی برجسته و از علمای قرن هفتم بود. ۱ - شرح اجمالیدر ملطیه واقع در ارمنستان صغیر متولد شد و پس از تهاجم مغولان به انطاکیه رفت. وی درس طب خواند و طبیب ماهر و دانشمندی برجسته شد. کتاب‌های چندی در دانش طب، نجوم، ادب نگاشته و زبان عربی، عبری و سریانی را به خوبی می‌دانست. وی دستی در تاریخ نیز داشته است. شاید بتوان گفت او تنهاترین مسیحی این دوره است که دست به تالیف یک اثر تاریخی زده و به مسیر تاریخی دنیای اسلام از زاویه مسیحی نگریسته است. ۲ - آثار۱-کتاب تاریخ وی اخبار الزمان بوده که از آفرینش تا سال ۱۲۸۵ میلادی را در آن نوشته است. چندی پیش از درگذشتش این اثر را با اندکی تغییر از سریانی به عربی ترجمه کرده و نامش را تاریخ مختصرالدول گذاشته است. ۲-کتاب تاریخی دیگر وی رساله تاریخیه فی اخبار العرب و اصلهم و عوائدهم است که در سال ۱۶۵۰ میلادی همراه با شروح چندی در دانشگاه آکسفورد به چاپ رسیده است. کتاب تاریخ مختصرالدول نخست‌بار در سال ۱۶۶۳ همراه با ترجمه لاتینی در دانشگاه آکسفورد چاپ شد. در سال ۱۷۸۳ به آلمانی ترجمه و چاپ شد. چاپ متن عربی آن با تصحیح جدید و فهارس در سال ۱۹۹۲ توسط دارالمشرق بیروت به انجام رسیده است. این کتاب در قم افست شده است. فصل‌های کتاب به قالب ده دولت تقسیم شده است. دولت‌های هشتگانه نخست مربوط به پیش از اسلام است. دولت نهم دولت اسلامی است که بخش اصلی کتاب است. پس از آن از دولت مغول سخن گفته شده است. ۳-کتاب دیگری با نام تاریخ الزمان از وی چاپ شده که تاریخ مطول وی بوده است. بخش‌های نخست آن به دست نیامده و نخستین بخش چاپ شده دولت عباسی است. پس از آن دولت سلجوقی و سپس حمله مغول و آنگاه دولت ایلخانان در ادامه آمده است. این کتاب نیز توسط دارالمشرق بیروت چاپ شده است. ۳ - عناوین مرتبطعلمای قرن هفتم. ۴ - منبعمرکز اطلاع رسانی غدیر، برگرفته از مقاله «مار غوریغوریوس یوحنا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۲/۰۶. |