آدم‌ربایی (حقوق جزا)آدم‌ربایی از اصطلاحات حقوق جزا و به معنای انتقال یک شخص بدون رضایت او از محلی به محل دیگر به وسیله زور، تهدید یا فریفتن است. [۱]
شاملو احمدی، محمدحسین، فرهنگ اصطلاحات و عناوین جزایی/ ۱۳۸۰، چاپ اول، ص۱۴.
[۲]
زراعت، عباس، حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)/ قم، انتشارات نگین، ۱۳۸۵، چاپ سوم، جلد اول، ص۳۲۵.
۱ - تعریفآدمربایی به معنای سلب آزادی تن است بنابراین ابتدا باید معنای آزادی تن را دانست که چنین بیان شده است: آزادی بدنی بر فرد به طوری که بتواند از هر نقطه کشور به نقطه دیگر آن مسافرت نموده یا نقل مکان دهد یا از کشور خود خارج شده و به آن مراجعت نماید و از توقیف بدون جهت محفوظ و مصون باشد نتیجه این آزادی لغو بردگی، منع توقیف و حبس بدون مجوز اشخاص است. پس آدم‌ربایی به معنای سلب آزادی تن دیگری بدون رضایت او و با قصد نامشروع از راه جابجایی از محلی به محل دیگر می‌باشد. [۳]
زراعت، عباس، حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)/ قم، انتشارات نگین، ۱۳۸۵، چاپ سوم، جلد اول، ص۳۲۵.
۲ - سابقه تخفیفیدر مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ قانون مجازات عمومی منسوخ مطرح گردید متعاقب آن ماده واحده طرح قانون مربوط به تشدید مجازات رانندگان متخلف در سال ۱۳۳۵ به تصویب رسید در سال ۱۳۵۳ بالغو مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ ق، م. ۴، قانون تشدید مجازات ربایندگان اشخاص وضع شد که به موجب ماده ۱۲ این قانون مواد ۲۰۲ و ۲۰۳ لغو می‌شود و در حال حاضر با تصویب ماده ۶۲۱ ق. م. ۱. باید قانون تحدید مجازات ربایندگان اشخاص را به دلیل دامنه شمول ماده ۶۲۱ ملغی بدانیم و اداره حقوقی قوه قضائیه طبق نظریه ۱۲۰۸/۷- ۱۴/۵/۱۳۷۶ معتقد به منسوخ‌بودن آن قانون دارد. [۴]
آقایی‌نیا، حسین، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص/ تهران، نشر میزان، ۱۳۸۵، چاپ اول، جلد اول، ص۱۵۹.
۳ - از دیدگاه فقهیآدمربایی جرمی است که از گذشته‌های دور وجود داشته و قانون‌گذار اسلامی نیز در مورد آن سکوت نکرده و احکامی را در مورد بودن انسان بیان کرده است عده‌ای هم کوشیده‌اند آن را تحت عناوین عام تعزیر است و افساد فی‌الارض قرار دهند. عنوان آدم‌ربایی یکی از مصادیق خاص افساد فی‌الارض است. شیخ طوسی در کتاب النهایه ص۱۰۲ می‌فرماید: هر کسی انسان آزادی را برباید و بفروشد باید دست‌اش قطع شود زیرا چنین شخصی مفسد فی‌الارض است پس آدم‌ربایی در تقسیم‌بندی جرایم از نظر فقهی جزء جرایم تعزیری می‌باشد زیرا جرایم حدّی محصور بوده و آدم‌ربایی جزء موارد احصاء شده نیست. [۵]
طوسی، محمد بن حسن، النهایه، ص۱۰۲.
بنابراین احکام عمومی جرم آدم‌ربایی همان احکام عمومی بقیه جرایم است اطلاق ماده ۶۲۱ ق. م. ۱ اقتضاء می‌کند که شامل مجنی‌علیه دیوانه و عاقل بشود و تفاوتی از این جهت نباشد اما در نوشته‌های فقهی آمده چنانچه مجنی‌علیه دیوانه باشد و ربوده شود حکم سرقت بر او بار می‌شود. [۶]
زراعت، عباس، حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)/ قم، انتشارات نگین، ۱۳۸۵، چاپ سوم، جلد اول، ص۳۵۰.
[۷]
زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات/ تهران، انتشارات ققنوس، ۱۳۸۲، ج۲، ص۳۴۸.
۴ - عناصر جرمعناصر جرم آدم‌ربایی عبارت است از: ۴.۱ - عنصر مادی۱: موضوع جرم آدم‌ربایی ساده: انسان زنده که حداقل ۱۵ سال داشته باشد و در غیر این صورت ممکن است مشمول آدم‌ربایی مشدد و یا دزدیدن طفل تازه متولد شده یا مخفی‌کردن اموات قرار گیرد. ۴.۲ - عنصر معنوی۱: سوء نیت عام: مرتکب علاوه بر علم به موضوع جرم و وصف آن یعنی انسان زنده باید در انجام عمل عامل هم باشد و علم و آگاهی مرتکب به عدم‌رضایت بزه دیده شرط نیست این جرم مطلق است و نیازی به سوء نیت خاص ندارد و مفروض است پس ربودن انسان زنده که در حال خواب یا بیهوشی است مشمول این حکم می‌باشد. ۴.۳ - عنصر قانونیعنصر قانونی جرم ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی می‌باشد. ۵ - علل تشدید مجازات۱: سن مجنی‌علیه کمتر از ۱۵ سال تمام باشد. ۶ - صور خاص۱: ربودن طفل تازه متولد شده ماده ۶۳۱ ق. م. ۱؛ ۷ - مختصات۱: از جرایم آنی به شمار می‌رود؛ ۸ - مجازاتطبق ماده ۶۲۱ در جرم آدم‌ربایی ساده مجازات آن حبس از ۵ الی ۱۵ سال و در صورتی‌که سن مجنی‌علیه کمتر از ۱۵ سال یا ربودن با وسیله نقلیه باشد یا به مجنی‌علیه آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شود مرتکب به حداکثر مجازات یعنی ۱۵ سال حبس محکوم خواهد شد و در صورت ارتکاب جرایم دیگر به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌گردد. ۹ - فرق بازداشت غیرقانونی با آدم‌ربایی۱: فاعل این جرم مقامات قضایی و ماموران ذی‌صلاح هستند اما آدم‌ربایی توسط افراد عادی صورت می‌گیرد؛ ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آدم ربایی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۳/۲۷. |