آخر - به فتح خاء (مفردات‌نهج‌البلاغه)آخر از مفردات نهج البلاغه، به معنای غیر و دیگری می‌باشد. که حضرت امیر (علیه‌السلام) در بیانی تعیین خلیفه بعدی توسط ابوبکر را برای دیگری با همین کلمه بیان کرده است. ۱ - مفهومشناسیآخر (به‌فتح خاء)، به معنای غیر و دیگری، در بیان امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) آمده است. ۲ - تعیین خلیفه توسط ابوبکرچنانکه دربار‌ه‌ی ابوبکر فرموده: «فیاعجبا بینا هو یستقیلها فی حیاته اذ عقدها لاخر بعد وفاته.» عجبا!! ابوبكر در حيات خويش مى‌گفت: خلافت را از من بگيريد من بهترين شما نيستم ولى براى بعد از خود، آن را به ديگرى واگذار كرد، فریقین هر دو نقل كرده‌اند که ابوبکر می‌گفت: «اقیلونی فلست بخیرکم.» ولی به وقت مرگ طوماری نوشت و خلافت را به عمر بن الخطاب داد. ۳ - نام دیگر قیامتقیامت را آخر نامیده‌اند که دنیا اوّل است و آن آخر، امام علی (علیه‌السلام) درباره متقی فرموده است: «اتعب نفسه لاخرته و اراح الناس من نفسه» تانیث آن به‌علت وصف بودن به «حیات» است. «الحیاة الدنیا و الحیاة الآخرة.» ۴ - پانویس
۵ - منبع• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «آخر»، ص۲۹. |