آرزو

آرزو زمانی که در جهتی مفید و مثبت باشد نقش بسيار مهمى در حركت چرخ هاى زندگى و پيشرفت در جنبه هاى مادى و معنوى بشر دارد اما اگر انسان درگیر آرزوهای پوچ و بی ارزش شود همه زندگی اش را برای هدفی بی ارزش فانی خواهد کرد.

آرزو

آرزو نقش بسيار مهمى در حركت چرخ هاى زندگى و پيشرفت در جنبه هاى مادى و معنوى بشر دارد. در حدیث پیامبر صلی الله علیه و اله آمده است:«الْأَمَلُ رَحْمَةٌ لِأُمَّتِی وَلَوْلَا الْأَمَلُ مَا رَضَعَتْ وَالِدَةٌ وَلَدَهَا وَلَا غَرَسَ غَارِسٌ شَجَرا»؛ امید و آرزو، برای امت من رحمت است و اگر امید و آروز نبود هیچ مادری فرزندش را شیر نمی‌داد و هیچ باغبانی نهالی نمی‌كاشت». در این صورت بدون شک‌، امید و آرزو عامل حرکت چرخ‌های زندگی انسان‌ها است‌ که حتی اگر یک روز از دل‌های مردم جهان برداشته شود نظام زندگی به هم می‌ریزد و کمتر کسی دلیلی بر فعالیت و تلاش و جنب و جوش خود پیدا می‌کند. آرزوهای انسان در جهت گیری صحیح یا غلط زندگی او بسیار اهمیت دارد زیرا همه همت انسان در زندگی صرف رسیدن به آرزوهایش می شود. اگر آرزوهایش مثبت و سازنده و در جهت رشد و تعالی فرد و جامعه باشد انسان نعمتها و امکانات ظاهری و باطنی وجودش را در جهتی مفید و مثبت به کار خواهد گرفت و اگر انسان درگیر آرزوهای پوچ و بی ارزش شود همه زندگی اش را برای هدفی بی ارزش فانی خواهد کرد. مانند کشاورزی است که بهترین بذر را در بدترین زمین بکارد. به همین دلیل آرزوهای كاذب و دور و دراز و به تعبیر دیگر «طول امل» از مهم‌ترین رذایل اخلاقی شناخته می شود.

آرزوهای دراز

در آموزه های اسلام اهل ایمان از داشتن «طول امل» یا به تعبیر دیگر «آرزوی طولانی» نهی شده اند.

آرزوی دراز و محبت دنیا

پیامبر اکرم(ص) «طول امل » را یکی از دو دشمن بسیار خطرناک برای انسانها شمرده و فرموده است: خصلتان اتباع الهوی و طول الامل، فاما اتباع الهوی فانه یعدل عن الحق، اما طول الامل فانه یحبب الدنیا; شدیدترین چیزی که از آن بر شما می ترسم دو خصلت است: پیروی از هوا و آرزوی طول و دراز; زیرا هواپرستی شما را از حق بازمی دارد و اما آرزوی دور و دراز شما را حریص بر دنیا می کند»

غفلت از مرگ و آخرت

امیرمؤمنان علی(ع) می فرماید: «طول الامل ینسی الآخرة»درازی آرزوها سبب فراموشی آخرت است » در حدیث دیگری از ایشان آمده است: «اکثر الناس املا اقلهم للموت ذکرا» کسی که آرزویش از همه طولانی تر است از همه کمتر به یاد مرگ است.

آرزوی دراز و گناه

یکی از بدترین آثار منفی طول امل و آرزوهای دراز این است که انسان را به انواع گناهان دعوت می کند. زیرا آرزوی طولانی باعث می شود انسان از هر راهی هرچند غلط برای رسیدن به هدفش استفاده نماید امام علی علیه السلام می فرمایند: « ما أطالَ عَبْدٌ الأملَ إلاّ أساءَ العَمَلَ »، هيچ بنده اى آرزو را دراز نكرد، مگر آن كه كردار را بد ساخت و نیز می فرمایند: «من قصر امله حسن عمله»; کسی که آرزویش کوتاه باشد عملش نیک خواهد بود»

قساوت قلب

طول امل انسان را از یاد خدا غافلکرده که موجب قساوت قلب او می شود. در حدیثی آمده است که خداوند به موسی(ع) فرمود: « يا موسى ، لا تُطَوِّلْ في الدُّنيا أملَكَ فَيَقسُوَ قَلبُكَ ، و القاسي القَلبِ مِنّي بَعيدٌ»; ای موسی! آرزوی خود را در دنیا طولانی نکن که قسی القلب خواهی شد و قسی القلب از من دور است.

کفران نعمت

آرزوهای دراز باعث می شود توجه انسان بیشتر به آنچه ندارد و در پی آن است معطوف شود و از داشته های خودش غافل شود در حدیثی از مولای متقیان امیرمؤمنان علی(ع) می خوانیم: « تجنبوا المنی فانها تذهب ببهجة نعم الله عندکم، و تلزم استصغارها لدیکم، و علی قلة الشکر منکم »; از آرزوهای دراز بپرهیزید که زیبایی نعمت های الهی را از نظر شما می برد و آنها را نزد شما کوچک می کند و به کمی شکر(و کفران نعمت) از سوی شما منتهی می شود»

محروم بودن از درک حقایق

آرزوهای دراز انسان را از دیدن حقایق باز می دارد. امیرمؤمنان علی(ع) می فرمایند «الامانی تعمی عیون البصائر»آرزوهای دراز دیدگان بصیرت را نابینا می کند.

پانویس

منابع

• علی اکبریان تبریزی، آرزوهای طولانی، دانشنامه پژوهه، تاریخ بازیابی: 24 آبان 1391.
• ناصر مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، ج2.