نار

یکی از نامهای دوزخ در قرآن، «نار» است.

واژه شناسى «نار»

كلمه «نار» و «نور» از نگاه برخى از واژه شناسان عرب به يك ريشه مى رسند. ابن فارس در اين باره مى گويد: النون و الواو والراء أصل صحيح يدلّ على إضاءة و اضطراب و قلّة ثبات. منه النور و النار، سمّيا بذلك من طريقة الإضاءة و لأنّ ذلك يكون مضطربا سريع الحركة.

ن و ر، يك ريشه صحيح است كه بر روشنى و موج و كم ثباتى دلالت مى كند. از همين ريشه اند نار و نور و ناميده شدنشان به اين نام از اين روست كه نورافشان اند و اين از آن جهت است كه موّاج و شتابان اند.

برخى از پژوهشگران در تبيين رابطه «نار» و «نور» گفته اند: إنّ الضوء و الحرارة متلازمان؛ فإنّهما يتحصّلان من التموّج و الاهتزاز الشديد فى ذرّات الشى ء و داخله. فإذا كان النظر إلى جهة الضوء يقال: إنّه نور و يطلق عليه النور، و إذا لوحظ النظر إلى جهة الحرارة يطلق عليه النار و يناسبها وجود الألف الدالّ على التشعشع والارتفاع والتلألؤ.

روشنى و حرارت همراه هميشگى اند كه از موج و حركت تند در ذرات و داخل يك شى بدست مى آيند. وقتى به حيث نور آن نگريسته شود به آن نور گفته مى شود و بر آن، «نور» اطلاق مى گردد و وقتى كه به حيث گرمايش آن نگريسته شود به آن «نار» گفته مى شود و وجود الف در نار كه دلالت بر شعاع و رفعت و برافروختگى دارد، با آن مناسبت دارد.

واژه «نار» در قرآن و حديث

در قرآن، كلمه «نار (بدون الف و لام)» و «النار (با الف و لام)» در مجموع، ۱۴۵ بار تكرار شده است كه در ۱۱۸ مورد آتش جهنم، دو مورد آتش برزخ و ۲۵ مورد معانى مختلف آتش دنيا مراد است.

كاربردهاى آتش در قرآن را بدين سان مى توان خلاصه كرد:

1. آتش به عنوان يكى از نشانه هاى توحيد.
2. آتش، مبدأ آفرينش جن و شيطان.
3. آتش، مبدأ مشاهدات موسى عليه السلام در آغاز نبوت.
4. آتشى كه حضرت ابراهيم عليه السلام در آن افكنده شد.
5. مَثَل زدن به آتش.
6. آتش جنگ.
7. آتش گرفتارى ها و سختى هاى دنيا.
8. آتش گناه.
9. آتش برزخ.
10. آتش دوزخ.

گفتنى است كه در قرآن كلمه «نار» هنگامى كه براى آتش دوزخ بكار رفته با كلمه «جهنّم» تركيب گرديده است. در احاديث نيز كلمه «نار» مكرر در آتش دوزخ بكار رفته است.

پانویس

منابع

• محمد محمدی ری شهری، بهشت و دوزخ از نگاه قرآن و حديث، ج2، قم: دارالحدیث، چاپ اول، 1389ش، ص51، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه، بازیابی: 16 اردیبهشت 1393.