عبدالله بن بکیر شیبانی

«عبدالله بن بُکَیر شیبانی»، از فقها و راویان برجسته شیعه در قرن دوم هجری است. او از یاران امام باقر و امام صادق (علیهما‌السّلام) بوده و در زمره «اصحاب اجماع» ذکر شده است. ابن بکیر، با اینکه فطحی مذهب بود، اما برخی او را توثیق کرده اند.


نام کامل	عبدالله بن بکیر شیبانی

زادگاه	کوفه
وفات	قرن دوم هجری


اساتید	زرارة بن اعین، حمران بن اعین، عبید بن زرارة، عبدالرحمان بن حجاج،...
شاگردان	ابن ابی عمیر، صفوان بن یحیی، حسن بن محبوب، حسن بن علی فضال،...
آثار	کتاب الاصول، کتاب الحدیث،...

فعالیت‌های علمی

عبداللّه بن بُکَیر، یکی از علمای خاندان اصیل «آل اعین» کوفی است که به فقاهت و وثاقتش اعتراف شده و او را از اصحاب اجماع می دانند. وی سه پسر به نامهای حسّان (محمد)، حسن و علی داشت که در زمره عالمان بوده اند.

عبداللّه بن بکیر، فطحی مذهب بوده، اما در وثاقت او تردیدی نشده است. علامه حلی می گوید: من به روایت های او اعتماد می کنم؛ اگرچه فاسد المذهب است. شیخ الطائفه می نویسد: طائفه شیعه به اخبار فطحی ها، مثل عبداللّه بن بکیر و... عمل کرده اند. البته گفتنی است که برخی از فقها، چون شهید ثانی و محقق حلی، روایت های او را به دلیل فطحی بودن وی نپذیرفته اند.

عبداللّه بن بکیر بن اعین، کثیر الحدیث و کثیر الروایه بوده است. به نقل آیت الله خویی، او در سلسله اسناد ۳۳۴ روایت واقع شده است. شیخ طوسی و نجاشی برای او کتابی حدیثی ذکر کرده اند؛ و نیز ابن ندیم می نویسد که وی کتابی در اصول داشته است.

شیخ مفید، او را از فقهای بزرگی می داند که حلال و حرام الهی و فتاوا و احکام از آنها اخذ می شود و موردی برای طعن و ذمّشان نیست. ابن عقده، «مسند عبداللّه بن بکیر» را نوشته است.

مشایخ و راویان

مشایخ روایی عبداللّه بن بکیر بزرگانی هستند چون: بکیر بن اعین (پدرش)، زرارة بن اعین (عمویش)، حمران بن اعین (عمویش)، حمزة بن حمران، عبید بن زرارة، حفص بن ابی عیسی، عبدالرحمان بن حجاج، هیثم بن عبدالله شیبانی.

و جمع کثیری نیز از وی روایت می کنند که از آن جمله اند: ابن ابی عمیر، صفوان بن یحیی، حسن بن محبوب، علی بن اسباط، حسن بن فضال، فضالة بن ایوب، عبدالله بن مغیرة، جعفر بن بشیر، عباس بن عامر، علی بن رئاب، علاء بن رزین، عبدالرحمان بن ابی نجران، عبداللّه بن جبلة، عبداللّه بن حمّاد انصاری، مروان بن مسلم، موسی بن قاسم، نصر بن سوید صیرفی، زیاد بن مروان قندی و... .

پانویس

↑ رسالة أبی غالب الزراری، تحقیق سید محمدرضا حسینی جلالی، ص۴۱۲، ش۳۹.
↑ رجال الکشی، ص۳۴۵، ش۶۳۹ و ص۳۷۵، ش۷۰۵.
↑ الفهرست، شیخ طوسی، ص۱۷۳، ش۴۶۳؛ خلاصة الأقوال، ص۱۹۵، ش۶۰۹.
↑ خلاصة الأقوال، ص۱۹۵، ش۶۰۹ و نیز بنگرید به: المختلف، ج۲، ص۴۹۷.
↑ عدّة الأصول، ص۵۶.
↑ المسالک، ج۱، ص۲۳.
↑ المعتبر، ص۶۰و۱۵۶،۴۱.
↑ رجال النجاشی، ص۲۲۲، ش۵۸۱؛ رسالة أبی غالب، ص۲۱۴، ش۳۹.
↑ خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۱۰، ص۱۲۶.
↑ الفهرست، شیخ طوسی، ص۱۷۴؛ رجال النجاشی، ص۲۲۲.
↑ الفهرست، ابن ندیم، تحقیق: یوسف علی طویل، بیروت، دارالکتب العلمیة، ص۳۳۱.
↑ بنگرید به: مصنفات شیخ مفید، ج۹ (جوابات أهل موصل فی العدد والرؤیة)، ص۲۵ و ۳۷.
↑ رسالة أبی غالب، ص۲۱۵.
↑ ر.ک به: معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۳۳.
↑ همان.

منابع

ناصر باقری بیدهندی، "اصحاب اجماع"، فصلنامه علوم حدیث، شماره ۹.
دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۷۷، برگرفته از مقاله "عبدالله شیبانی".

[1] رسالة أبی غالب الزراری، تحقیق سید محمدرضا حسینی جلالی، ص۴۱۲، ش۳۹.

[2] رجال الکشی، ص۳۴۵، ش۶۳۹ و ص۳۷۵، ش۷۰۵.

[3] الفهرست، شیخ طوسی، ص۱۷۳، ش۴۶۳؛ خلاصة الأقوال، ص۱۹۵، ش۶۰۹.

[4] خلاصة الأقوال، ص۱۹۵، ش۶۰۹ و نیز بنگرید به: المختلف، ج۲، ص۴۹۷.

[5] عدّة الأصول، ص۵۶.

[6] المسالک، ج۱، ص۲۳.

[7] المعتبر، ص۶۰و۱۵۶،۴۱.

[8] رجال النجاشی، ص۲۲۲، ش۵۸۱؛ رسالة أبی غالب، ص۲۱۴، ش۳۹.

[9] خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۱۰، ص۱۲۶.

[10] الفهرست، شیخ طوسی، ص۱۷۴؛ رجال النجاشی، ص۲۲۲.

[11] الفهرست، ابن ندیم، تحقیق: یوسف علی طویل، بیروت، دارالکتب العلمیة، ص۳۳۱.

[12] بنگرید به: مصنفات شیخ مفید، ج۹ (جوابات أهل موصل فی العدد والرؤیة)، ص۲۵ و ۳۷.

[13] رسالة أبی غالب، ص۲۱۵.

[14] ر.ک به: معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۱۳۳.

[15] همان.