عبدالرحمن حیدری ایلامی

آیت الله عبدالرحمن حیدری ایلامی (۱۳۰۴-۱۳۶۵ ش)، عالم مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان امام خمینی و سید ابوالقاسم خویى بود. این عالم فرزانه در جریان نهضت امام خمینی توانست در استان ایلام اقدامات و خدمات ارزنده‌ای در راستای اهداف انقلاب انجام دهد. همچنین پس از پیروزی انقلاب با عضویت در مجلس خبرگان و نیز حضور فعال در جریان جنگ تحمیلی، رسالت دینی و ملی خود را به بهترین وجه انجام داد و منشاء خدمات ارزنده‌ای در این مقطع تاریخی گردید.

ولادت

عبدالرحمن حیدری در سال ۱۳۰۴ ﻫ. ش در شهر حسین آباد (ایلام کنونی) پا به عرصه‌ی هستی نهاد. پدرش باباخان، فرزند محمدقلی خان پشت‌کوهی، نایب‌الحکومه پشت‌کوه به دلیل مبادرت در اجرای ترور «کلنل فلیچر» از افسران اعزامی انگلیس به ایلام، در ۱۳۲۰ ﻫ.ش دستگیر و برای مدتی به کرمانشاه تبعید شد.

تحصیل و اساتید

عبدالرحمن حیدری ابتدا به یکی از مکتب‌خانه‌های ایلام رفت و در همان شهر تحصیلات مقدماتی را تا ششم نظام قدیم ادامه داد و سپس در کسوت معلّمی به تدریس در شهر ملکشاهی مشغول شد. حادثه ای شگرف مسیر زندگی او را تغییر داد و به تحصیل علوم دینی پرداخت.

وی در اواخر سال ۱۳۲۳ ﻫ.ش کسوت معلمی را ترک و راهی کربلا شد. طی دو سال از ابتدای جامع المقدمات تا پایان شرح لمعه را نزد استادان آن روزگار مانند حضرات آیات: علی معرفت، سعید تنکابنی، جعفر رشتی، محمد حسین مازندرانی و یوسف بیارجمندی تلمذ می‌کند.

با رحلت مرجع عالی قدر عالم تشیع آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیت‌الله حیدری حوزه علمیه کربلا را به قصد حوزه‌ی سامرا ترک نمود و در همان‌جا سطوح عالیه را به پایان برد. ایشان در مدت اقامت هشت ساله‌ی خود در کنار مرقد امامین عسکریین (علیهماالسلام) ضمن تحصیل رسائل و مکاسب، در درس خارج فقه و اصول، محضر آیات عظام شیخ مجتبی لنکرانی، شیخ عبدالرسول اصفهانی، شیخ عبدالله اصفهانی را درک کرد.

آیت الله حیدری در نجف در درس خارج آیات عظام: سید محسن حکیم، سید ابوالقاسم موسوى خویى، سید محمود شاهرودى، آقا میرزا باقر زنجانى و شیخ حسین حلى شرکت کرده، و از محضر استادان تفسیر، کلام، فلسفه و عرفان نیز بهره برد.

اقامت آیت‌الله حیدری در نجف اشرف مقارن بود با تبعید حضرت امام خمینی (ره) به عراق در سال ۱۳۴۴ هجری شمسی که وی از این فرصت استفاده کرده و ضمن شرکت در درس خارج اصول و فقه آن بزرگوار، در بحث ولایت فقیه امام (ره) نیز حاضر گردید. آیت‌الله حیدری از معدود شخصیت‌های علمی هستند که در عصر خود ضمن تلمذ از محضر بزرگان و اساتید، شیوه درسی سه مکتب فقهی حوزه‌های کربلا، سامرا و نجف، را درک کرده‌اند.

فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی

تبلیغ و تدریس:

آیت الله حیدرى در سال ۱۳۵۲ شمسی پس از ۲ سال ارشاد و تبلیغ در مسجد ابوسیفین بغداد، توسط دستگاه امنیتى عراق از این کشور اخراج شد. ایشان پس از آن، راهى قم شد و نزدیک به دو سال بر کرسى تدریس فقه و اصول نشست.

تبعید واعظ شهیر شیخ احمد کافی به ایلام، برکات زیادی برای مردم این استان داشت، از جمله این که موجب شناساندن مردم ایلام به علما و سایر مردم کشور شد تا جایی که ایشان بارها در نامه‌‌نگاری‌های خود با مراجع و بزرگان و محققان به سلامت نفس و عشق مردم این منطقه به اهل بیت علیهم السلام اشاره می‌کردند. شیخ احمد کافی در نامه‌های خود به مراجع قم و نجف، از زمینه فرهنگی کاملاً مساعد در ایلام و فقدان روحانی مجتهدی که محوریت کار را بر عهده بگیرد سخن به میان می‌آورند. از طرفی دیگر، جمعی از مؤمنین و معتمدان ایلام به ویژه نمازگزاران مسجد جامع این شهر، با نگاشتن نامه‌هایی به قم و نجف اشرف، از محضر حضرات آیات عظام: سید ابوالقاسم خویی، سید محمدرضا گلپایگانی و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی می‌خواهند تا زمینه‌ی هجرت آیت‌الله حیدری به شهر ایلام را فراهم کنند. با ورود آیت الله حیدرى در سال ۵۴ به شهر ایلام، انقلاب و نهضت روحانیت در این منطقه جلوه تازه اى به خود مى گیرد و روحانیت مبارز ایلام شکل مى گیرد.

عضویت در مجلس خبرگان:

آیت الله حیدرى در سال ۱۳۵۸ ه.ش به مجلس خبرگان قانون اساسى راه یافت و از آن پس تا زمان حیات پربارش دو دوره متوالى نمایندگى مردم در مجلس خبرگان را عهده دار بود.

در سنگر جهاد:

آیت الله حیدرى با پیروزى انقلاب اسلامى، عده اى را مأمور دیدبانى و سرکشى مرز عراق کرد. وى در چند نوبت بازدید از پاسگاه هاى مرزى وضعیت منطقه و احتمال شروع جنگ را به اطلاع امام خمینی رساند و کم کارى و عدم توجه از سوى مسئولین امنیتى را گزارش داد. به جرأت مى توان گفت که آیت الله حیدرى اولین مجتهدى است که با به صدا درآمدن ناقوس جنگ با لباس رزم قامت بست.

وى بى درنگ در ساعات آغازین شروع جنگ و پس از سقوط شهر مهران، فرمان تشکیل خط پدافندى در تنگه گنجانچم را صادر کرد و با پوشیدن لباس رزم و فراخوانى مردم جوانان و عشایر و مسجد جامع با سخنرانى پرشور خویش فرمان بسیج مردمى را صادر کرد. و پس از پایان سخنرانى به همراه جوانان ایلامى به سمت مهران حرکت کرد.

آیت الله حیدرى نخستین کسى است که ستاد جذب و هدایت کمک هاى مردمى را شکل داد. او مسئولیت این امر خطیر را از ساعت هاى نخست جنگ تا پایان عمر پربارش بر عهده داشت. در طى سال هاى دفاع مقدس و آوارگى مردم در کوه و دشت با تشکیل ستادى مرکزى و تقسیم کردن آن به سه محور، به کمک مردم جنگ زده پرداخت. در عملیات پیروزمند فتح میمک که نخستین عملیات نیروهاى اسلام بشمار مى رود و با هماهنگى ارتش و نیروهاى عشایرى ایلام صورت گرفت، آیت الله حیدرى فرماندهى محورى آن را بر عهده داشت. از این رو مى توان او را یکى از پایه گذاران جنگ هاى چریکى دفاع مقدس برشمرد.

وفات

سرانجام این مرد سنگر و محراب، در یازدهم دى ماه ۱۳۶۵ شمسی دار فانی را وداع گفت. پیکر مطهرش با تشییع باشکوه مردم ایلام و قم، به حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها منتقل و در جوار او به خدا سپرده شد.

پانویس

منابع

• ستارگان حرم، جلد ۱، حسین ابراهیم زاده و محمد حیدرى.

آرشیو عکس و تصویر

• عبدالرحمن حیدری ایلامی در نوجوانی

• عبدالرحمن حیدری ایلامی در جوانی

• عبدالرحمن حیدری ایلامی

• عبدالرحمن حیدری ایلامی در میدان جنگ

• عبدالرحمن حیدری ایلامی