خوض در باطل
«خوض در باطل» (فرورفتن در باطل) نزد اندیشمندان علم اخلاق، اعم از نقل گناه و رفتار ناشایستى است که خود فرد یا دیگرى انجام داده است، به شرط آنکه این کار فقط براى سرگرمى انجام شود و نیازى مشروع و عقلانى به آن نباشد. ولى اگر بیان رفتار ناشایست دیگران براى استمداد در بازداشتن ایشان از گناه یا پاسخ به کسى که در امر مهمى مشورت طلبیده یا هر نیاز مشروع دیگر باشد «فرورفتن در باطل» نخواهد بود.
همچنین اگر حکایت گناه دیگرى جهت آشکار ساختن عیب او یا خرد و بى مقدار کردن او انجام شود، در محدوده گناهانى چون غیبت، سخن چینى و... قرار خواهد گرفت.
پس آنگاه که کسى گناه خود یا دیگرى را جهت گرم کردن مجلس دوستانه و لذت بردن از آن با آب و تاب نقل کند، به این رذیله اخلاقى گرفتار شده است. پس این عمل نه غیبت است نه سخن چینى و نه فحش و... بلکه گناهى است که عنوان خاص خود را دارد، به نام «فرورفتن در باطل».
فرورفتن در باطل داراى اقسامى است؛ گاه از گناهى که پیش از این انجام گرفته حکایت مى‌شود، مانند آن که فرد از فریبکارى‌ها و نیرنگ بازى‌هاى خود داستان سرایى کند و از مفاسد خویش سخن بگوید.
و گاه از گناهى که قصد انجام آن را دارد حکایت کرده، درباره راه و روش انجام آن سخن مى‌گوید که این کار حکایت از قصد گناه دارد. البته گاه هدف از نقل و حکایت گناه پند دادن به دیگران است ولى باید مراقب بود که بیان آن موجب اشاعه مفاسد نشود؛ به ویژه کسانى که در مسند تدوین و تألیف پندهاى فردى و اجتماعى فعالیت مى‌کنند و قصد دارند با نقل داستان هایى آموزنده به دیگران پند و آموزش دهند، باید دقت کنند که این حکایت‌ها موجب تحریک افراد به گناه نشود یا جرأت انجام گناه را در دل شخص آن به چشم نیاید، زیرا در چنین مواردى پیش از این که با نقل خطا به نتیجه مناسب دست یابند، بدآموزى کرده‌اند؛ براى نمونه بسیارى از هنرمندان در ساختن نمایش‌ها و فیلم‌ها در کنار این هدف خوب به گونه‌اى به نقل و حکایت خطاها مى‌پردازند که بدآموزى‌هاى فراوانى را دربرداشته و باعث فراموش شدن مقصود اصلى سازنده مى‌شود.
منابع
- خوض در باطل، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: ۳ اسفند ۹۲.