حماسه حسینی (کتاب)

کتاب «حماسه حسینی» مجموعه‌ای مشتمل بر کلیه سخنرانی‌ها و یادداشت‌های استاد شهید مرتضی مطهری درباره حادثه کربلا در دو جلد است.

مؤلف

مرتضی مطهری (۱۳۵۸-۱۲۹۸ ش) از اساتید حوزه علمیه قم و معروفترین سخنران در دو دهه قبل از انقلاب، و از نظریه پردازان اصلی جمهوری اسلامی بود.

از جمله اساتید ایشان در راه کسب علم و دانش، علامه طباطبائی، سید محمد حجت، سید صدرالدین صدر و سید محمدتقى خوانسارى را می توان نام برد.

برخی دیگر از آثار ایشان عبارتند از: عدل الهی، تعلیم و تربیت در اسلام، آزادی معنوی، آشنایی با علوم اسلامی.

شهید مطهرى در طول حیاتش سعی نمود ایدئولوژى اصیل اسلامى را از طریق درس و سخنرانى و تألیف کتاب ارائه نماید. او سرانجام، در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ توسط منافقین به شهادت رسید.

محتوای کتاب

جلد اول این مجموعه شامل سخنرانی هاست که شامل هفت فصل می باشد:

• فصل اول تحت عنوان «حماسه حسینی» مجموعه سه سخنرانی استاد شهید تحت همین عنوان است که در حدود سال ۱۳۴۷ هجری شمسی در حسینیه ارشاد ایراد شده است.

• فصل دوم را سخنرانی های استاد، تحت عنوان «تحریفات در واقعه تاریخی کربلا» تشکیل می دهد. این سخنرانی ها در فروردین ماه ۱۳۴۸ هجری شمسی برابر با محرم ۱۳۸۹ هجری قمری در حسینیه ارشاد ایراد شده است.

• «ماهیت قیام حسینی»، فصل سوم این کتاب را تشکیل می دهد. توضیح این که در سال ۱۳۵۶ هجری شمسی، استاد سخنرانی هایی تحت عنوان «مسئله شناخت» در کانون توحید (تهران) ایراد کردند. از آنجا که زمان آن سخنرانی ها مقارن با دهه اول محرم بود، در سه جلسه ای که مصادف با شبهای تاسوعا و عاشورا بود، نیمی از وقت به بحث درباره حادثه کربلا اختصاص داده شد. مجموعه آن سه نیم جلسه این فصل را تشکیل می دهد و عنوان آن نیز از یادداشت های استاد اخذ شده است.

• فصل چهارم را یک سخنرانی آن شهید بزرگوار تحت عنوان «تحلیل واقعه عاشورا» تشکیل می دهد. این سخنرانی در سال ۱۳۵۶ در یکی از جلساتی که به طور هفتگی در برخی منازل برقرار و موسوم به «جلسه یزدی ها» بود، ایراد شده است.

• «شعارهای عاشورا» (سخنرانی معروف استاد که توأم با گریه شدید ایشان است) فصل پنجم این کتاب را تشکیل می دهد. این سخنرانی در روز عاشورا و در حدود سال ۱۳۵۲ در مسجد جامع نارمک تهران، ایراد گردیده است.

• فصل ششم این کتاب، مجموع هفت جلسه سخنرانی استاد شهید تحت عنوان «عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینی» است که در محرم ۱۳۹۰ هجری قمری برابر با اسفند ۱۳۴۸ و فروردین ۱۳۴۹ هجری شمسی در حسینیه ارشاد ایراد شده است. در این فصل، علاوه بر موضوع مذکور به طور کلی اصل «امر به معروف و نهی از منکر» مورد بحث واقع شده که در خلال آن، مسائل اجتماعی و سیاسی روز از جمله کارنامه مسلمین در مسئله فلسطین بررسی شده است.
• «عنصر تبلیغ در نهضت حسینی» فصل هفتم این کتاب را تشکیل می دهد. این فصل مجموع هفت سخنرانی استاد تحت همین عنوان است که در سال ۱۳۵۰ شمسی و در ماه محرم در مسجد «جاوید» تهران ایراد شده است. در این فصل به طور کلی «تبلیغ در اسلام» نیز مورد بحث واقع شده است.

جلد دوم این کتاب شامل نوشته ها و یادداشت هایی از آیت الله مرتضی مطهری در این باب است. این بخش، حاوی مطلبی است که استاد شهید به مرور ایام نگاشته اند و هدف از این نگارش، یادداشت مطالب قابل توجه جهت مراجعه بعدی و یا آمادگی برای سخنرانی بوده است. این مطالب از نظر اجمال و تفصیل متفاوت می باشند، به طوری که برخی از آنها به صورت یک مقاله است و برخی دیگر چند سطری بیش نیست و در موارد اندکی مطلب با اشاره بیان شده است.

این جلد شامل هشت فصل است که موضوع برخی از آنها همان موضوع سخنرانی هایی است که در جلد اول این مجموعه به چاپ رسیده،. تفاوت اصلی در گفتار و نوشتار بودن آنها و برخی مطالب اختصاصی است و به تعبیر دیگر این فصول در جلد اول و دوم مکمل یکدیگرند. در این جلد درباره حماسه عظیم عاشورا سؤالاتی مطرح شده و به آنها پاسخ داده می شود. به طور مثال:

• آیا همه گزارشاتی که از حماسه کربلا بر فراز منبرها و لا به لای اوراق مقاتل بیان می شود، مطابق با واقع است؟ اگر هست چرا در این زمینه مطالب ضد و نقیض وجود دارد؟
• معیار تشخیص واقعیات از تحریفات در این حماسه چیست؟
• آیا در مورد این حماسه گزارش مفصلی به ما نرسیده است؟ یا عامل دیگری باعث برخی تحریفات شده است؟
• اصولاً ماهیت قیام امام حسین علیه السلام چیست؟ ریشه ها و عوامل به وجود آمدن آن چه بوده است؟
• آیا این قیام یک امر خصوصی و فقط برای شخص امام حسین علیه السلام بوده است؟
• آیا هدف امام حسین علیه السلام تحقق پذیرفت و رسالت این قیام بزرگ در ظهر عاشورا به اتمام رسید؟
• امر به معروف و نهی از منکر یعنی چه و راهکارهای اجرای آن در جامعه کدام است؟
• همچنین مباحثی مانند معنی تحریف و عنصر تبلیغ، ابزار و وسائل پیام رسانی و روش های تبلیغی، عوامل تقویت و تضعیف شخصیت و خلاصه شعارهای عاشورا را می توان یافت.

منابع

• معرفی کتب استاد مطهری، در دسترس در اسلام ناب، بازیابی: ۱۶ آذر ۱۳۹۲.

متن کتاب

حماسه حسینی