بی تابی
جزع و بى تابى از رذايل اخلاقى است و ضد آن صبر و بردبارى است.
جزع عبارت است از حالت بى قرارى و ناشکيبايى در برابر حوادث و مصيبت‌ها به گونه‌اى که انسان در برابر حادثه زانو بزند و مأيوس شود و يا از تلاش و کوشش براى رسيدن به مقصد چشم بپوشد.
جزع در مصيبت يکى از صفات ناپسند است زيرا به بى تابى و اعتراض به قضاى الهى باز گشت مى‌کند. از اين رو پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمود: "الجزع عند البلاء تمام المحنة"؛ تمام رنج‌ها هنگام بلا بى تابى و ناشکيبايى کردن است.
از اين رو فرياد کشيدن و به سر و صورت زدن و گريبان دريدن در حوادث ناگوار نکوهيده شده است البته چون قلب انسان کانون عواطف، و احساسات است هنگامى که يکى از بستگان از دست برود، ناراحت گشته و اشک جارى مى‌شود که اين يک امر طبيعى است.
آنچه نکوهيده است اعتراض و گلايه از کارهاى خداوند است، هنگامى که ابراهيم علیه السلام فرزند پيامبر صلی الله علیه و آله از دنيا رفت، اشک از چشم‌هاى پيامبر صلی الله علیه و آله جارى شد، اصحاب عرض کردند‌اى رسول خدا، تو ما را از گريه کردن نهى نمودى اما خودت گريه مى‌کنى؟ فرمود: اين گريه نيست اين رحمت و اظهار محبت است و کسى که رحم و عاطفه نداشته باشد خداوند هم به او رحم نخواهد کرد و مشمول رحمت الهى نمى‌گردد. (امالى طوسى، ص388)
منابع
- بی تابی، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: 5 اسفند 92.