بی باکی

از رذايل اخلاقى تهور و بى باکى و افراط خشم است. تهور در لغت به معناى بى باکى، بى پروايى و گستاخى است و در اصطلاح به حد افراط در خشم مى‌آيد. در اين حالت شخص اقدام به کارهايى مى‌کند.

قوه ی غضبیه اگر به طرف افراط برود آن همان بی‌باکی بی‌جهت است که در اصطلاح اخلاق اسلامی «تهوّر» نام دارد و عبارت است از اقدام بی‌باکانه در امورى كه نابود کننده‌ی جسم و یا جان و روان انسان است و چه بسا موجبات هلاکت و نابودى وى را فراهم مى‌سازد و از نظر شرع و عقل بايد از آنها پرهيز كرد. و طرف تفريط آن ترس و بزدلى است و طرف اعتدال آن که صفتى پسنديده است، شجاعت می باشد.

امام علی عليه‌السلام در خطبه‌ی معروف همام، فرمودند: مومن اگر دنبال چیزی برود در راه رسیدن به آن تهور نمی‌ورزد.

همچنین ایشان تهور را نتیجه‌ی از دست دادن احتیاط دانستند.

درمان تهور

بعد از به ياد آوردن مفاسد دنیوی و اخروی تهور که ذکر شدند و تلقین این آثار منفی به نفس که سبب انزجار و تا حدی ترک این رذیله شود، باید انسان اخلاقْ‌جو متوجه باشد و مراقبت کند که هر كارى مى‌خواهد بكند ابتدا درباره آن تأمّل و فكر كند، اگر عقل و شرع آن را تجويز مى كنند، بدان دست يازد وگرنه از آن اجتناب نمايد و بسا هست كه در معالجه آن بر اساس قاعده­ی علاج به ضد، بايد از بعضى كارها كه احتراز از آن لازم نيست احتراز كند تا به سوى تفريط بيفتد و چون به زوال تهوّر و بى­باكى علم پيدا كرد طرف تفريط را رها كند و بر حدّ وسط كه شجاعت است بايستد.

پانویس

منابع

• بی باکی، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: 18 فروردین 1393.
• مصطفی همدانی، شجاعت، دانشنامه پژوهه، بازیابی: 18 فروردین 1393.