الغارات (کتاب)

مؤلف

ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعد ثقفی كوفی اصفهانی (م 283 ق). وی از مورخان نیمه دوم قرن سوم هجری و از نسل سعد بن مسعود است. نجاشی از وی یاد كرده و نوشته است: «وی به اصفهان آمد و در آن جا سكنی گزید. او زیدی مذهب بود و پس از آن به مذهب ما (امامیه) گروید. جماعتی از قمی ها، مانند احمد برقی، از او خواستند به قم بیاید كه او نپذیرفت. او اصفهان را بدان دلیل برگزید كه ناصبیان در آن فراوان بودند و او تصمیم گرفت كه كتاب هایش را در آن جا روایت كند».

استادان

ابونعیم فضل بن دكین، اسماعیل بن امان، یونس بن عبید، ابوالحسن مدائنی، ابن ابوسیف، ابراهیم بن عیون.

شاگردان

عباس بن سرمی، محمد بن زید رطاب، احمد بن علویه اصفهانی، عبدالرحمن بن ابراهیم مستملی، ابراهیم بن هاشم قمی، محمد بن حسن صفار قمی، سعد بن عبدالله قمی، احمد بن عبدالله برقی قمی، حسن زعفرانی اصفهانی.

تألیفات

المبتداء، السیره، المغازی، السقیفه، فدك، الشوری، اخبار عثمان، مقتل عثمان، بیعة علی، الجمل، الغارات الصفین، الحكمین، النهروان، مقتل علی، قیام الحسن، مقتل الحسین، كتاب التوابین.

معرفی اجمالی كتاب

این كتاب به مقطع تاریخی میان نهروان و شهادت امام علی علیه السلام اختصاص دارد. زمانی كه معاویه برای تضعیف هر چه بیشتر عراق، سپاهیان خود را برای چپاول و ایجاد ناامنی به نواحی مختلف عراق و حجاز و یمن گسیل می كرد، حاصل آن حملات همین غارت هایی است كه ثقفی تاریخ آن ها را نگاشته است. وی افزون بر بیان چپاول های دشمنان امیرمؤمنان علیه السلام، به مقدار زیادی هم درباره شخص امام علی علیه السلام و ویژگی های آن حضرت سخن گفته است.

این كتاب مورد قبول و اعتماد فرقه امامیه بوده و در عداد كتب معتبر بشمار رفته است. از مهمترین مطالب كتاب می توان به سخنرانی حضرت علی علیه السلام بعد از جنگ نهروان، روش آن حضرت درباره اموال، كارگزاران آن حضرت، ولایت قیس بن سعد و محمد بن ابوبكر بر مصر، شهادت مالک اشتر و محمد بن ابوبكر اشاره كرد.

وضعیت نشر

این كتاب در دو جلد به زبان عربی، به تحقیق سید جلال الدین محدث، در چاپخانه بهمن چاپ و منتشر شده است.

منابع

محمدرضا ضميري، کتاب شناسي تفصيلي مذاهب اسلامي، صفحه 302-303.

متن کتاب الغارات

الغارات