إمتاع الأسماع بما للنبي من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع (کتاب)

إمتاع الأسماع بما للنبي من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع نوشته تقى‌ الدين احمد مقريزى (766-845) يكى از كتب مفصل در موضوع سيره نبوى است كه درباره موضوعات مختلف مربوط به شخص پيامبر(ص) و دوران رسالت آن حضرت به تفصيل سخن مى‌گويد.

مقريزى اين کتاب را پس از تجربه مناصب مختلف علمى و حكومتى بخصوص تدريس و قضا و عهده‌دارى امور حسبه نوشته است و اين مسئوليتها كه بيشتر در مدت اقامت ده ساله وى در دمشق بوده باعث تأثير گذارى در تأليف کتاب الامتاع شده است.

مقريزى در اين کتاب علاوه بر بيان تفصيلى سيره نبوى و احوال شخصى رسول خدا(ص)، از مطاعن مخالفان و صاحبان ديگر اديان و شبهات آنان سخن گفته و آن را پاسخ داده است و مسائل اختلافى را بررسى نموده و مسائل فقهى زيادى را كه مرتبط با سيره آن حضرت بوده طبق مذهب شافعى بيان مى‌كند.

روش تأليف

مقريزى در ارائه گزارشها ابتدا اخبارى را كه داراى اسناد عالى هستند آورده، سپس اخبارى را كه به نظر او در درجه بعدى صحت قرار دارند نقل مى‌كند. گاه هم ترديد خود را درباره يك گزارش با عبارت «اگر خبر درست باشد» يا «اگر روايت ثابت باشد» نشان داده است. در مورد راوى نيز مى‌گويد: «مؤلف فلان اثر يا راوى چنين مى‌گويد.I» جهت اين دقت و تقيّد مقريزى را بايد آشنايى او به علوم حديث دانست.

کتاب امتاع الاسماع باب بندى خاصى ندارد و روش سال نگارى در همه آن رعايت نشده است. چون پس از بيان حوادث دوران مكه و مدينه، به احوال و اخلاق رسول خدا(ص) پرداخته و طبعا از حالت سال‌نگارى خارج شده است.مطلب قابل توجه درباره اين کتاب، تكرار مباحث آن است. مقريزى بسيارى از حوادثى را كه يكبار از آن سخن گفته، بار ديگر به مناسبتى ديگر مطرح كرده است، مانند مبحث مغازى كه در ادامه دوران مدينه و طبق معمول سيره نويسان از آن به تفصيل سخن گفته و بار ديگر در مجلدات آخر کتاب، فصلى مخصوص مغازى گشوده و بار ديگر تنها غزوه‌ها (نه سريه‌ها) را ذكر كرده است‌بر خلاف انتظار، گزارش برخى غزوه‌ها در دفعه دوم مفصل‌تر از بار اول يا كاملا به يك اندازه (با اختلاف محتوى) توضيح داده شده است. بنابراين نمى‌توان گفت در مرحله دوم فقط به غزوه‌ها اشاره كرده. البته در مواردى مانند جنگ بدر و احد به تفصيل مرحله نخست سخن نگفته ليكن گاه گزارشهاى تازه آورده كه مرحله اول نياورده است.

منابع مقاله

تكيه مؤلف بر مصادرى مانند كتب سيره و مغازى، كتب شش گانه حديثى اهل سنت، مستدرك حاكم، مسند احمد و موطأ مالك بوده و مباحث مربوط به دلائل النبوة و معجزات را از کتابهاى بيهقى و ابونعيم آورده است.

متن کتاب إمتاع الأسماع بما للنبي من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع

إمتاع الأسماع بما للنبي

منبع

ویکی نور