إرشاد المؤمنين إلی معرفة نهج‌البلاغة المبين (کتاب)

إرشاد المؤمنين إلی معرفة نهج‌البلاغة المبين و يتضمن مناقشات كلامية مع ابن أبي‌الحديد في شرحه لنهج‌البلاغة تألیف سيد يحيى بن ابراهيم جحاف در شرح کتاب شريف نهج‌البلاغه است.

اين کتاب يكى از شرح‌هاى اوليه بر کتاب نهج‌البلاغه است كه در قرن دوازدهم هجرى قمرى به رشته تحرير در آمده است. اين شرح بر اساس نسخه ابن ابى‌الحديد نوشته شده است.

مؤلف كه از بزرگان شيعه زيديه است با استفاده از منابع و مصادر كلامى و تاريخى زيديه حاشيه و نقدى بر شرح نهج‌البلاغه ابن ابى‌الحديد نوشته و برخى از آراء و ديدگاه‌هاى وى را نقد و رد كرده است. و لذا اين شرح را مى‌توان همان شرح ابن ابى‌الحديد دانست با اضافاتى كه مؤلف از خود و ديگران در ذيل سخنان امام نقل كرده است. روش مؤلف در شرح نهج‌البلاغه همان روش ابن ابى‌الحديد است كه ضمن تشريح و توضيح لغات به تبيين مراد امام مى‌پردازد.

ساختار کتاب

مقدمه محقق، مسند نهج‌البلاغه در دو بخش و متن کتاب در سه قسم مى‌شود. در پايان کتاب نيز بخش فهرست‌ها قرار گرفته است. شيوه بيان مطالب اين اثر بدين گونه است كه ابتدا متن اصلى کتاب به زبان عربى آمده است و سپس مؤلف به شرح كلام امام مبادرت ورزيده است. ايشان در شرح خطبه به تمام زواياى سخن امام بعد تاريخى، مكان، حادثه، شخص مورد خطاب،... را مورد بررسى قرار داده است.

گزارش محتوا

مقدمه، مختصر محقق درباره کتاب و مؤلف آن مى‌باشد. مسند نهج‌البلاغه به قلم محمدحسين حسينى جلالى و تهميد کتاب به قلم ايشان به کتاب نهج‌البلاغه و سخنان بزرگان درباره اين کتاب شريف پرداخته است. ايشان در اين بخش مفصلا به کتاب نهج‌البلاغه در بخشى با عنوان «ما هو نهج‌البلاغه» پرداخته است. نسب سيد رضى و زندگى‌نامه ايشان در ادامه بيان شده است. بحثى با عنوان اين كه مؤلف نهج‌البلاغه چه كسى مى‌باشد، در مقدمه بيان شده است كه با ادله سيد رضى را مؤلف کتاب شريف نهج‌البلاغه معرفى كرده‌اند.

بحث بعدى ايشان درباره شبهات وارده در باب کتاب نهج‌البلاغه مى‌باشد. ايشان ده شبهه در حول نهج‌البلاغه را مطرح و پاسخ گفته است.

باب اول مقدمه، «اسناد نهج‌البلاغه به سيد رضى» نام دارد. در اين مبحث تعداد زيادى از علما آورده شده‌اند كه از بعد از سيد رضى در آثار خود از انتساب کتاب خود به ايشان نام برده‌اند.

باب دوم کتاب، شرح خطبه کتاب نهج‌البلاغه است. ايشان بعد از آوردن چند سطر از متن اصلى نهج‌البلاغه به شرح آن پرداخته است.

متن اصلى کتاب در بخش اول به شرح خطبه‌هاى نهج‌البلاغه پرداخته است.

اين کتاب در سه جلد و در جلد اول مقدمه مفصل محقق و بخشى از خطبه‌هاى نهج‌البلاغه مى‌باشد، اين امر در جلد دوم نيز ادامه دارد. جلد سوم، شامل نامه‌ها و كلمات قصار حضرت مى‌باشد.

مؤلف توانمند و عالم کتاب در شرح سخنان امیرالمؤمنین(ع) تمام توانى علمى خود را به كار برده و از علوم مختلفى؛ همانند تاريخ، حديث، انساب، جغرافى،... سوده برده است. ايشان بعد از متن عربى در قسمت به شرح آن خطبه در موارد و زواياى مختلف شده است.

مؤلف كه از بزرگان شيعه زيديه است با استفاده از منابع و مصادر كلامى و تاريخى زيديه حاشيه و نقدى بر شرح نهج‌البلاغه ابن ابى‌الحديد نوشته و برخى از آراء و ديدگاه‌هاى وى را نقد و رد كرده است. و لذا اين شرح را مى‌توان همان شرح ابن ابى‌الحديد دانست با اضافاتى كه مؤلف از خود و ديگران در ذيل سخنان امام نقل كرده است. روش مؤلف در شرح نهج‌البلاغه همان روش ابن ابى‌الحديد است كه ضمن تشريح و توضيح لغات به تبيين مراد امام مى‌پردازد و به مسائل كلامى و تاريخى اهتمام خاص مى‌دهد، نويسنده كه از فرقه زيديه است ديدگاه‌هاى مخالف كلامى ابن‌الحديد را نقد كرده است. مصحح در مقدمه به مصادر نهج‌البلاغه و منابع آن اشاره كرده و در پايان فهرستى از موضوعات مطرح شده، در کتاب را ارائه كرده است.

اين اثر به وسيله سيد محمدحسين جلالى، مورد تحقيق قرار گرفته است و ايشان در بعضى از موارد كلمه به كلمه، به شرح و توضيح مطالب کتاب به صورت زيرنويس و پاورقى پرداخته‌اند.

کتاب داراى بخش فهرست‌ها در پايان جلد سوم مى‌باشد.

منابع

کتاب و لغت نامه دهخدا

منبع

ویکی نور