آزر

آزر نام پدر(یا عموی) حضرت ابراهیم علیه السلام است که در قرآن کریم از او نام برده شده است. بنابر آیات قرآن او مردی بت پرست و بود و دعوت توحیدی ابراهیم علیه السلام را تا پایان عمرش نپذیرفت.

نسبت آزر با ابراهیم علیه السلام

آزر پدر یا عموی حضرت ابراهیم علیه السلام و شخصی بت پرست بود. لذا به مقابله با آن حضرت پرداخت. در سوره انعام آیه 74 آمده: «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لأَبِيهِ آزَرَ». بیشتر مفسران عامه به استناد آیه فوق، آزر را پدر صلبی ابراهیم علیه السلام دانسته‎اند.

پژوهش دقیق‎تر در دیگر آیات قرآن نشان می‎دهد که آزر پدر صلبی ابراهیم نبوده (نک ـ ابراهیم) چنان که در بسیاری از منابع معتبر اسلامی وی به عنوان عمّ ابراهیم معرفی شده و رأی غالب مفسران شیعه که به موحّد بودن پدرانِ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قائلند نیز همین است.

علامه شعرانی در کتاب نثر طوبی گوید: در تورات و قول علمای انساب پدر ابراهیم تارح نام داشت و در یکی از تواریخ نصاری که مؤلف آن در اوائل قرن چهارم و اواخر قرن سیم میلادی می زیست موسوم به اوسیبوس نام او را آزر یا آثر ذکر کرده است و این مرد خود از علمای دین مسیحی است و علمای ما گویند پدر اصلی ابراهیم مؤمن بود به خدای یگانه و این مرد عم او بود یا جد مادری و به اعتبار او را پدر نامید.

سخن گفتن حضرت ابراهیم با آزر و سرانجام او

حضرت ابراهیم علیه السلام با او صحبت و بت پرستی را رد کرد. بعضی از عباراتی که آن حضرت به آزر گفت، در قرآن آمده است.

• ای پدر چرا چیزی پرستش می کنی که نمی شنود و نمی بیند و هیچ مشکلی را از تو حل نمی کند؟
• ای پدر علم و دانش نصیب من شده است که نصیب تو نشده، بنابراین از من پیروی کنید تا تو را به راه راست هدایت کنم!
• ای پدر، شیطان را پرستش نکن که شیطان نسبت به خداوند رحمان عصیانگر بود.
• ای پدر من از این می ترسم که عذابی از ناحیه خداوند رحمان به تو برسد در نتیجه از دوستان شیطان باشی.

اما این عبارات در آزر موثر واقع نشد و حتی ابراهیم را تهدید کرد که دست از عقیده اش بردارد. اما حضرت ابراهیم با او به ملایمت سخن گفت و حتی فرمود: من برای تو استغفار می کنم و سرانجام در حال شرک از دنیا رفت.

پانویس

منابع

• علامه ابولحسن شعرانی، نثر طوبی، واژه «آزر».
• دائره المعارف بزرگ اسلامی، مدخل «آزر» از محمدعلی مولوی.
• دانشنامه رشد، آزر.