دارایی

دارایی، پارچۀ ابریشمی رنگین با نقوش شعله‌مانند، که نقوش آن از طریق رنگرزی تار یا پود، و یا هر دو، پیش از مرحلۀ بافت صورت می‌گیرد. 
در فرهنگ معین، دارایی پارچۀ ابریشمی رنگارنگ موج‌دار معرفی شده، و نفیسی نیز آورده است: نوعی پارچۀ ابریشمی که چند تاری پنبه در آن بود و مانند خارا موج‌دار باشد. برخی گفته‌اند دارایی پارچه یا تافته‌ای خفیف و گوناگون است (نظام قاری، 199؛ نک‍ ‌: بهشتی‌پور، 1/ 156). این پارچه در میان برخی بافندگان و به‌ویژه در میان پژوهندگان هنرهای سنتی، به نام ایکات مشهور است (طالب‌پور، 185- 188) که از واژۀ مالایاییِ منجیکات به معنای بستن، گره‌زدن یا پیچاندن گرفته شده است (علاء فیروز، 203).
مورخان حوزۀ هنر به پارچه‌های دارایی ایران و کیفیت جنس و ظاهر آنها در دوره‌های گوناگون اشاراتی داشته‌اند. براساس مینیاتورهای دورۀ ایلخانی، نقوش لباس اشخاص در این نقاشیها، مشابه پارچه‌های دارایی است؛ اما از آنجا‌که این گمانه‌زنی بر مبنای نقوش است، نمی‌توان دربارۀ دارایی‌بودن آن قطعاً اظهارنظر کرد؛ اما با‌ توجه به مطابقت‌داشتن عرض پارچه‌های ساتن این دوره با پارچه‌های رنگ‌شده، و مهم‌تر از همه، پارچه‌های ساتن دارایی دوره‌های بعد و نادربودن پارچه‌های دارایی در ایران، می‌توان چنین اظهارنظر کرد که در سدۀ 8 ق، پارچه‌های دارایی احتمالاً ساتن بوده است (اکرمن، «فنون ... »، 2196-2197). طراحان پارچه در دورۀ تیموری با الهام از نقوش پارچه‌های راه‌راه دارایی مغول، پارچه‌هایی بافتند که گاه به شیوۀ پارتیان، این طرح راه‌راه نقش پارچه را به قسمتهای مربع و یا مستطیل‌شکل تقسیم می‌کرد (همو، «پارچه‌ها ... »، 2062-2063). بافت پارچه‌های مرکب ساتن با تصاویر انسانی در سدۀ 10 ق، به کاشان منسوب است. پارچه‌های ساتن دارایی در این دوره، در سطح وسیعی تولید، و از طرح کلی (تار آزاد روی 4 پود به روش پله‌ای با یک پود آزاد) استفاده می‌شد (همو، «فنون»، 2213-2214).