بسیط
بَسیط (اسپانیایی: آلباثته)، استان و شهر مركز آن، در جنوب شرقی اسپانیا. ابن‌حیان (5 / 400) و ابن‌ابار (2 / 223) در سدۂ 7ق / 13م برای نخستین بار از این شهر نام برده‌اند؛ نام اسپانیایی آن از البسیط عربی گرفته شده است (²EI )
بسیط در بخش شرقی دشت لامانچا، در محل آغاز شیب آن به سوی دریای مدیترانه، در میان دو دره بزرگ سِگورا و خوكار (ركلو،I / 787)، و در شرق طلیطله و مادرید قرار دارد (تازی، 320). استان بسیط میان°38 تا°39 و´43 عرض شمالی و صفر درجه تا°2 و´47 طول شرقی واقع است IV / 63) .(EUE,
بسیط در اواخر حكومت اسلامی در اندلس، شكل گرفت و شناخته شد. پیش از آن، سرزمینهای آن جزو شهرهای قرطبه، غرناطه، مرسیه و بلنسیه بود و زمانی كه آن شهرها به بخشهای غرب و شرق و جنوب ملحق شدند، گسترۀ وسیعی از سرزمینهای آنها ازجمله چند دژ نام بسیط یافتند (مونس، 2 / 223). از رخدادهای تاریخی این شهر در حكومت اسلامی، می‌توان از جنگ شدید نیروهای مسلمان و مسیحی در 540ق / 1146م نام برد كه در جریان آن مستنصر سیف‌الدوله آخرین فرمانروای بنی‌هود به دست نیروهای مسیحی كشته شد (نك : ابن‌ابار، 2 / 251-252؛ ضبی، 33؛ گنثالث پالنثیا،84 ؛ زایبولد،.(351 پس از كشته‌شدن سیف‌الدوله نخست ابن‌عیاض و پس از او ابن‌مَردَنیش (در 542ق / 1147م) شرق اندلس را تصرف كردند (دندش، 93-94).
در نیمه سدۀ 7ق / 13م به دنبال هجوم مجدد نیروهای مسیحی به شرق اندلس، این منطقه به تصرف آنها درآمد و تاظهور دولت جدید غرناطه، در سلطه آنها باقی ماند (نك : عنان، 20-21). سلسله بنی‌نصر كه دولت غرناطه را تشكیل داد، شرق اندلس را هم تصرف كرد (ابن خطیب، 16). پس از آنكه اندلس از سلطۀ مسلمانان خارج شد، بسیط اهمیت خود را از دست داد، تا آنجاكه به بخش كوچكی از جنجاله بدل گردید. در 1834م با تشكیل استان بسیط ، شهر بسیط مركز آن شد (مونس، 2 / 223-224).
جمعیت شهر بسیط كه در 1877م نزدیك به 19 هزار نفر بود، در 1361ش / 1982م به 110هزار نفر افزایش یافت. جمعیت استان نیز در همان سال حدود 317 هزار نفر بود (نكـ: ركلو، I / 792 ؛بریتانیكا، .(I / 206
بسیط به سبب قرار گرفتن در محل برخورد چند راه ارتباطی نقش اساسی در تاریخ اسپانیا داشته است. خطوط راه آهن ساحل شرقی اسپانیا از این شهر می‌گذرد (ركلو، تازی، همانجاها). در سرزمینهای اطراف بسیط انواع گیاهان رشد می‌كند. از محصولات آن زعفران، میوه و زیتون قابل ذكر است؛ همچنین صنعت چاقوسازی بسیط در سراسر اسپانیا معروف است ( بریتانیكا، همانجا). شهر قدیم بسیط در كنار شهر جدید همچنان پابرجاست (تازی، همانجا).
مآخذ
ابن‌ابار، محمد، الحلة السیراء، به كوشش حسین مونس، قاهره، 1985م؛ ابن‌حیان، حیان، المقتبس، به كوشش چالمتا و دیگران، مادرید، 1979م؛ ابن خطیب، محمد، كناسهالدكان بعد انتقال السكان، به كوشش محمد كمال شبانه، قاهره، 1968م؛ تازی، عبدالهادی، حاشیه بر المن بالامامه ابن صاحب الصلاه، بیروت، 1987م؛ دندش، عصمت، الاندلس فی نهایهالمرابطین، بیروت، 1408ق / 1988م؛ ضبی، احمد، بغیةالملتمس، به كوشش كودرا، مادرید، 1884م؛ عنان، محمدعبدالله، نهایةالاندلس و تاریخ العرب المتنصرین، قاهره، 1386ق / 1966م؛ مونس، حسین، حاشیه بر الحلة السیراء (نكـ: همـ ، ابن ابار)؛ نیز:
Britannica, 1986; EI² ; EUE; Gonzalez Palencia, A., Historia de la Espana musulmana, Barcelona, 1925; Reclus, E., Nouvelle Geographie universelle, Paris, 1885; Seybold, C. F., «Hispano - Arabica» , ZDMG, 1909, vol. LXIII.
پرویز امین