الجزیره
اَلْجَزیره، پایتخت جمهوری دموكراتیك خلق الجزایر. نام این شهر در عربی «الجزایر» است، اما برای متمایز شدن از نام كشور، در فارسی «الجزیره» نامیده می‌شود. الجزیره مركز ولایت الجزایر و مهم‌ترین بندر كشور الجزایر است و طبق آمار سال 1987 م با بیش از 000‘483‘1 نفر جمعیت («خاورمیانه ... »، 251) در ساحل جنوبی دریای مدیترانه، در میانۀ خط ساحلی كشور الجزایر قرار دارد.
نام‌گذاری
شهر الجزیره در جای شهر باستانی ایكوزیوم (به معنای جزیره‌ها) در قرن 4ق/ 10م از سوی بنی مزغنّى ساخته شد و به سبب وجود جزیره‌های متعدد در ساحل آن، با توجه به نام باستانی شهر، الجزایر (به صیغۀ جمع) نامیده شد (جوهری، 231). از دورۀ استیلای برادران ترك بارباروسا، این نام تدریجاً بر همۀ سرزمینهای تحت استیلای حاكمان ترك در منطقه، و كلاً بر مغرب میانی تعمیم یافت (حمیده، 184؛ لاروس بزرگ، ذیل الجزیره). امروزه این جزیره‌ها همه جز یكی با خشكی پیوند یافته، یا درپی كارهای بندر و اسكله‌سازی نابود شده است (همانجا).
موقعیت
شهر الجزیره با °3 طول شرقی و °37 عرض شمالی («اطلس ... »، 118)، تقریباً در میانۀ خط ساحلی كشور الجزایر بر كنار دریای مدیترانه قرار گرفته است و این موقعیت عامل نیرومندی در انتخاب آن به مركزیت سیاسی كشور به شمار می‌آید؛ اگرچه برخی عوامل نامساعد دیگر، مانند فقدان زمینهای باز بزرگ، نبود لنگرگاه طبیعی و دشواری ارتباط با قسمت درونی كشور از امتیاز آن می‌كاهد. در حالی كه بجایه از حیث عوامل طبیعی یاد شده دارای امتیاز بیشتری است، اما قرار گرفتن آن در درون سرزمین قبایل بربر مانع ایفای نقش میانجی در میان باخترِ عرب شده و خاورِ غالباً بربر می‌شود (حمیده، 185).
شهر الجزیره با درازای باختری ـ خاوری بر شیب تپه‌های ساحلی چسبیده، و در انتهای شمالی جلگه دشت میتیجه قرار گرفته است و به وسیلۀ پلۀ المدیه با منطقۀ «دشتهای بلند» ارتباط می‌یابد. در وضعیت سابقش شكافهای عمیق پشتۀ بوزَریعه آن را از بادهای باختری نگاه می‌داشت، در حالی كه جزیره‌های كوچك چندی سپر آن در برابر بادهای شمال خاوری بود ( لاروس بزرگ، همانجا). موقعیت جغرافیایی شهر از قدیم به آن یك حالت پلكانی (آمفی‌تئاتر) داده (همانجا؛ سرهنگ، 123) كه با زیبایی طبیعی و اعتدال هوا، با گسترش در میان تپه‌ها و خلیج و با تركیب رنگ سفید ساختمانها و آبی دریا چشم‌انداز بدیعی پدید آمده است ( بریتانیكا، ماكرو، I/ 572).