افوس
افوس \efūs\، شهری در شهرستان فریدن در استان اصفهان ( نشریه ... ، 10). افوس با 500‘ 2 متر ارتفاع و موقعیتی میان‌کوهی، در °50 و ´6 طول شرقی، و °33 و ´1 عرض شمالی جغرافیایی، و هشت کیلومتری جنوب غربی شهر بوئین و میاندشت قرار دارد. کوههای سرخ و سنبله به‌ترتیب در شمال غربی و جنوب غربی افوس، که دارای آب‌وهوایی خشک معتدل است، قراردارند ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها ... ، 59 / 17).
پیش از این، افوس یکی از آبادیهای قدیمی و پرجمعیت فریدن بود (جابری، 443). شاه عباس صفوی برخی گروههای گرجی را به این محل کوچانده بود (اصفهانی، 332؛ چریکف، 64؛ نیز نک : افضل‌الملک، 103). در 1136 ق / 1724 م، پس از سقوط دولت صفوی، شخصی به نام فریدون خان به بهانۀ تحریک افغانها توسط ارامنه برای کشتار مسلمانان، شمار زیادی از ساکنان ارمنی را به قتل رساند (درهوهانیان، 175- 176).
جمعیت افوس در سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1375 ش)، 626‘ 4 تن (948 خانوار) بود (ص 6). این شمار در سرشماری 1390 ش، با روندی کند به 313‘ 4 تن (243‘ 1 خانوار) رسید («درگاه ... »، بش ). فعالیت تولیدی اصلی در این شهر، کشاورزی است. پرورش زنبورعسل ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، همانجا) و فرش‌بافی (با طرح ملایری و نقش شاه عباسی) نیز در افوس رواج دارد (همانجا؛ نیز نک : فرهنگ جغرافیایی ایران، 10 / 24). ساکنان این شهر اغلب شیعه‌مذهب‌اند و به زبان فارسی سخن می‌گویند؛ همچنین، زیارتگاهی به نام امامزاده افوس در این شهر قرار دارد ( فرهنگ جغرافیایی آبادیها، 59 / 17، 18).
مآخذ
اصفهانی، محمدمهدی، نصف جهان فی تعریف الاصفهان، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، 1368 ش؛ افضل‌الملک، غلامحسین، سفرنامۀ اصفهان، به کوشش ناصر افشارفر، تهران، 1380 ش؛ جابری انصاری، حسن، تاریخ اصفهان، به کوشش جمشید مظاهری، اصفهان، 1378 ش؛ چریکف، سیاحت‌نامه، ترجمۀ آبکار مسیحی، به کوشش علی‌اصغر عمران، تهران، 1358 ش؛ «درگاه ملی آمار»، آمار (مل )؛ درهوهانیان، هاروتون، تاریخ جلفای اصفهان، ترجمۀ ل. گ. میناسیان، تحریر محمدعلی موسوی فریدنی، اصفهان، 1379 ش؛ سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1375 ش)، شناسنامۀ آبادیهای کشور، استان اصفهان، شهرستان فریدن، مرکز آمار ایران، تهران، 1376 ش؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (گلپایگان)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 1369 ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان دهم (اصفهان)، سازمان جغرافیایی کشور، تهران، 1355 ش؛ نشریۀ عناصر تقسیماتی به همراه مراکز، معاونت سیاسی وزارت کشور، تهران، 1381 ش؛ نیز: