استوکس

اِستوکس \ [e]stuks\ (در یونانی به معنی نفرت‌انگیز)، یا آخِرُن، رودی در جهان مردگان یا جهان زیرین (هادِس)، که به باور یونانیان و رومیان‌باستان، ارواح درگذشتگان در سفرشان از جهان زندگان بدانجا، می‌بایست از آن بگذرند. به باور آنان، استوکس، که مرز قلمرو هادس را مشخص می‎کرد و رود اصلی جهان زیرین به‌شمار می‌رفت، هفت بار پیرامون هادس می‌گشت. گذشتن از این رود «منفور» باید به وسیلۀ قایقِ قایق‌ران پیر و دیوسیرتی به نام خارُن انجام می‎شد و او هیچ‌کس را بی‌ دریافت دستمزد از آن نمی‌گذراند؛ از این‌رو، یونانیان و رومیان، پیش ‌از خاک‌سپاری، سکه‎ای در دهان مرده می‌گذاشتند. 
استوکس نام یک پری رودخانه‎ای نیز بود که تشخص این رود انگاشته می‎شد و باور بر آن بود که در غاری در ورودیِ هادس اقامت دارد. خدایان جدی‌ترین سوگندهای خود را به او یا به آبهای او می‎خوردند و چنین سوگندی هرگز نباید شکسته می‎شد. این پری دخترِ اُکِئانوس و تِثوس بود. بنابر داستانهای پَساهُمری، تثوس کوشید که آخیلوس (آشیل) را با فرو بردن در رود استوکس، نامیرا کند، ولی چون نوزاد را از پاشنه گرفته بود، آخیلوس تنها از همین ناحیه آسیب‎پذیر باقی ماند.
 رودی واقعی هم به این نام در شمال آرکادیا جریان دارد که امروزه ماورُنِری (در یونانی به معنی آب سیاه) خوانده می‎شود. این رود از صخره‎ای به ارتفاع 183متر فرومی‎ریزد و در دره‌ای ژرف روان می‌شود. یونانیان باستان باور داشتند که آب آن سمی است و هر ظرفی در آن فروبرده شود، حل می‌شود، مگر اینکه از سُم اسب ساخته شده باشد. دست‌‌کم از زمان هُمر، این رود با جهان زیرین مرتبط انگاشته، و پنداشته می‌شد که «سایه‎های مردگان» باید از آن بگذرند تا به اقامتگاه همیشگی خود برسند.

مآخذ