آشیل
آشیل \āšīl\ ، (در یونانی: آخیلِّئوس)، جنگجوی افسانه‌ای یونان و قهرمان کتاب حماسی هُمر، ایلیاد، که به‌علت شهرت و اهمیتی که در جهان یونانی پیدا کرد، سایر سرایندگان و تراژدی‌‌نویسان نیز به زندگی او پرداختند.
پدرش، پلئوس، پادشاه شهری در تسالی و مادرش، تتیس، یک پری دریایی بود. آشیل که خود از سرکردگان سپاه یونانی در جنگ با ترویا / تروا بود، دلیرترین و خوش‌سیماترین جنگجوی سپاه آگاممنن به شمار می‌آمد. به‌روایت همر، او شخصیت پیچیده‌ای داشت: پایبند به عشق، اما کینه‌توز؛ شجاع، اما بی‌رحم؛ و دارای خشمی ویرانگر.
بنابر افسانه‌های پس از عصر همر، تتیس آشیل را در نوزادی، در آب رود استوکس فروبرد تا نامیرا و رویین‌تن شود، و چون او را از پاشنۀ پا در دست گرفته بود، همان نقطه آسیب‌پذیر باقی مانـد. تتیس کـه می‌دانست سرنوشت آشیل کشته‌شدن در جنگ تروا ست، برای جلوگیری از ورودش به جنگ، خدعه‌ای به کار بست، اما اُدوسئوس / اُدیسه او را یافت و متقاعد کرد که برای جنگ با تروا به سپاه یونان بپیوندد. آشیل در رأس گروهی از مورمیدنها، با 50 کشتی، سپاه یونان را برای محاصرۀ تروا همراهی کرد.
آشیل در 9 سال نخست جنگ، مناطق پیرامون تروا را ویران، و 12 شهر را تسخیر کرد، اما در دهمین سال، بین او و آگاممنن منازعه‌ای رخ داد که موجب عصبانیت آشیل شد. او آشیل را از بریسئیس ــ کنیز جوانی که مورد علاقۀ آشیل بود ــ محروم کرد، چرا که به‌اصرار آشیل، آگاممنن خروسئیس، دختر کاهن آپولون را از زندان به‌نزد پدرش بازگردانده بود. براثر این اختلافات، آشیل از جنگیدن بازایستاد و این امر موجب پریشانی یونانیان شد. پس از مدتی آنها آشتی کردند و جنگ ادامه یافت. در این میان پاترکلوس، دوست آشیل، که خود را به‌جای او وانمود می‌کرد، در جنگ به‌دست هکتور (بزرگ‌ترین پسر پادشاه تروا) کشته شد. آشیل بازگشت و در نبردی تن‌به‌تن، هکتور را کشت. روایت ایلیاد همر دربارۀ آشیل با این ماجرا پایان می‌یابد. بنابر روایات دیگر، وی ملکۀ آمازونها، پنتسیلیا، و ممنن اتیوپیایی را کشت. چند حکایت هم از نحوۀ کشته‌شدن آشیل وجود دارد، اما وجه مشترک آنها این است که وی به‌دست پاریس و با تیری که به پاشنۀ پای او زد، کشته شد.
چگونگی سوگواری برای آشیل در ادیسه آمده است. در افسانه‌ها، وی کم‌وبیش الٰهی دانسته شده است، چرا که در نقاط مختلف یونان، ازجمله در اسپارت، کیش پرستش او وجود داشت. شخصیت مهم آشیل را می‌توان در اثر برجستۀ ائورپیدس / اوریپید (485-406 ق‌م)، شاعر تراژدی‌سرای یونانی، به نام ایفیگنیا / ایفیژنی در آوْلیس نیز مشاهده کرد.
مآخذ
Americana, 2006; Britannica, 2010; Chambers’s Encyclopaedia, Oxford etc., 1967; Encyclopedia International, New York, 1974.