آریستاگوراس

آریستـاگوراس [āristāgorās]، پسـر مـولپـاگـوراس و فرمانروای میلِتوس. داریوش در 500 ق‌م به سبب گزارشی محرمانه که حاکی از سوء‌ظن مگابیزوس (بَغَبیش یا بَغبوخشه)، فرمانده سپاه هخامنشی در آسیای صغیر بود، هیستیائیوس، فرمانروای میلتوس و مرسین را به دربار فراخواند و آریستاگوراس، پسر عمو و داماد او را به حکومت میلتوس و مرسین گمارد. آریستاگوراس در همان سال به طمع افزودن جزیرۀ ناکسوس به قلمرو حکومت خود، ارته فرنه (ه‍ م)، برادر داریوش و ساتراپ لیدی را به حمله برای تصرف جزیرۀ ناکسوس ترغیب کرد. ارته فرنه با تصویب داریوش، پسر عموی خود مگاپات یا مگاباتِس (بَغَه‌پات) را در 499 ق‌م با 200 کشتی مأمور کمک به آریستاگوراس برای تصرف جزیرۀ ناکسوس کرد. چون این مأموریت به سبب تزویر آریستاگوراس به شکست منتهی شد (هرودت، III/ 31-37)، فرمانروای یاغی تصمیم به ایجاد شورش در مستعمرات یونانی گرفت. در شوش، هیستیائیوس از یک سوی غیبت خود از میلتوس را عامل این شورشها قلمداد کرد و از سوی دیگر پنهانی آریستاگوراس را به شورش برضد دربار ایران واداشت. آریستاگوراس یونانیهای ایونی را با خود همراه ساخت و رسماً اعلام استقلال کرد و به مردم میلتوس خودمختاری داد (همو،III/ 37-43). جلب پشتیبانی حکومت اسپارت با شکست روبه‌رو شد، اما آتنیها تسلیم تحریکات او شدند (همو، III/ 117-121). آریستاگوراس پس از مدتی جنگ و گریز سرانجام در 497 ‌ق‌م در حال محاصرۀ قلعه‌ای در مرسین کشته شد و نیروهایش از هم پاشید (همو، III/ 143-149؛ نیز نک‍‌ : توسیدید، II/ 387, n. 5).

مآخذ 

Herodotus, The History, tr. A. D. Godley, London, 1957; Thucydides, History of the Pelponnesian War, tr. Ch. Forster Smith, London, 1975. 
پرویز رجبی