آرانْی [ārāny]، یانوش (1817-1882م/1232- 1299ق)، بزرگ‌ترین شاعر حماسه سرای مجار. او که در خانوادۀ کشاورزی فقیر زاده شد، پیش از اتمام تحصیلات خود به گروهی از بازیگران دوره‌گرد پیوست. ورود آرانی به صحنۀ ادبیات عملاً در 1847م، با شعر حماسی مشهورش به نام تُلْدی بود و با شور فراوان کسانی مواجه شد که خواستار ادبیات ملی قابل فهمی برای همگان بودند. آرانی در 1848م، در انقلاب مجارستان شرکت کرد و مدتی کوتاه سردبیر روزنامه‌ای دولتی برای دهقانان شد. پس از درهم شکستن انقلاب، دیگر بار به تحصیل رو آورد. در 1858م، به عضویت فرهنگستان مجارستان پذیرفته، و پس از چندی در 1870م، دبیرکل آن شد.