آشخانه
آشخانه \(āš-xāne(a\، مرکز شهرستان مانه و سَمَلقان در استان خراسان شمالی. این شهر با 750 متر ارتفاع از سطح دریا و موقعیتی دشتی در °56 و´55 طول شرقی، و °37 و ´34 عرض شمالی و در 40کیلومتری شمال غربی شهر بجنورد، در کنار جادۀ بجنورد ـ گرگان قرار دارد ( فرهنگ جغرافیایی ... ، کوه ... ، 3).
کوههای آلاداغ، آخوک (845‘1 متر)، قوردگز (153‘1 متر)، کورخود، دوچنگ (313‘1 متر)، و یامان‌داغ، آشخانه را احاطه کرده‌اند و رودخانه‌های اترک و سومار که از این ارتفاعات سرچشمه می‌گیرند، از شمال آن می‌گذرند (همانجا؛ فرهنگ جغرافیایی ... ، استان ... ، 27). آب‌و‌هوای این شهر معتدلِ نیمه‌مرطوب است ( فرهنگ جغرافیایی، کوه، 4). این مکان در لشکرکشی نادرشاه افشار به افغانستان، محل تهیۀ اغذیۀ سپاهیان بود؛ ازاین‌رو به آشخانه شهرت یافت (همانجا). آشخانه در گذشته از بلوکات سمنگان (سملقان) بوده است (اعتمادالسلطنه، 1 / 272؛ حکیم‌الممالک، 349).
آشخانه در اواخر دهۀ 1320 ش، 670 تن جمعیت داشت ( فرهنگ جغرافیایی ایران، 9 / 22)؛ این شمار در آخرین سرشماری عمومی (1385 ش)، به 234‘18 تن (642‘4 خانوار) افزایش یافته است («درگاه ... »، بش ). فعالیت تولیدی اهالی کشاورزی است و آب مورد نیاز از رودخانه و چاه تأمین می‌شود ( فرهنگ جغرافیایی، کوه، فرهنگ جغرافیایی ایران، همانجاها). بخش صنعت در این شهر، توسعۀ چندانی نداشته است و صنایع آن محدود به چندین کارگاه کوچک است که در حومۀ آن قرار دارند ( فرهنگ جغرافیایی، استان، 30). در اطراف این شهر معادن سنگ آهک، گچ، شن‌وماسه، و سنگهای ساختمانی وجود دارد. اهالی آن مسلمان و شیعه‌مذهب‌اند و به زبانهای فارسی، کردی کرمانجی و ترکی سخن می‌گویند (همان، 28؛ فرهنگ جغرافیایی، کوه، همانجا). آشخانه آثار تاریخی و قدیمی ندارد. سد مخزنی شیرین‌دره در شمال شرقی شهر واقع است ( فرهنگ جغرافیایی، استان، 29-30).
مآخذ
اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان؛ حکیم‌الممالک، علینقی، روزنامۀ سفر خراسان، تهران، 1356 ش؛ «درگاه ملی آمار»، آمار (مل )؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (استان خراسان شمالی، شهرستان مانه و سملقان)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، 1384 ش؛ فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور (کوه کورخود)، ادارۀ جغرافیایی ارتش، تهران، 1366 ش؛ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان نهم، دایرۀ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، 1329 ش؛ نیز:
Amar, www. amar. org. ir / nofoos 1385 / default. aspx? tabid = 549& agent Type = view & property ID = 1483.