آرواره
آرْواره [ārvāre(a)]، یا فک، هر یک از دو استخوانی که در جانوران مهرهدار، استخوانبندی دهان را تشکیل میدهند. این دو استخوان عبارت از آروارۀ متحرک پایینی (مَندیبِل) و آروارۀ ثابت بالایی (ماگْزیلا) است که معمولاً دندانها را در خود جای میدهند. آروارهها در مقابل هم حرکت میکنند و برای گاز گرفتن، جویدن و برداشتن غذا به کار میروند.
آروارۀ پایین از قوسی افقی تشکیل میشود که دندانها را در خود جای میدهد، دارای رگهای خونی و اعصاب است و دو قسمت عمودیِ آن (راموسها) با مفصلی لولایی در دو طرف سر، به حفرۀ گلنوئیدِ استخوان گیجگاهی جمجمه متصل میشوند. عضلات جویدن نیز به راموسها اتصال دارند. وسط قوس ضخامت و برجستگی یافته، چانه را به وجود میآورد. میمونهای بیدم بزرگ و دیگر حیوانات چانه ندارند.
آروارۀ بالا در محل پُلِ بینی به استخوانهای بینی چسبیده است و به استخوانهای پیشانی، اشکی، پرویزَنی و گونهای (در درون حفرۀ چشمی)، و در سقف دهان به استخوانهای کام و شبپرهای اتصال دارد. این استخوان از دو سو با زائدهای به استخوان گونهای میپیوندد و به همراه آن، بخش پیشین قوس گونهای را پدید میآورد. دندانهای بالایی در قسمت قوسیِ آروارۀ بالا جای دارند و سینوس بزرگ ماگزیلاری درون جسم این استخوان است.